Οι Πολιορκίες και η Έξοδος από τη σκοπιά των Οθωμανών
(Από τα Οθωμανικά Κρατικά Αρχεία – Αρχειακά Έγγραφα)
Η κατάληψη του Μεσολογγίου (Μεσολένκ στα τουρκικά), ήταν πρωταρχικός σκοπός για τον σουλτάνο Μαχμούτ Β΄. Ένα χρόνο πριν την πτώση της πόλης, Απρίλιος 1825, έγραφε σε διάταγμά του: «Ένας Θεός ξέρει ότι, μέρα και νύχτα, το μυαλό μου βρίσκεται στο Μεσολόγγι· δεν σκέφτομαι τίποτε άλλο από το πότε θα έρθει η ώρα που θα μάθω πως το Μεσολόγγι έπεσε».
Από το 1822 και την πρώτη πολιορκία αγωνιούσε για το Μεσολόγγι. Το είχε αναθέσει σε Αλβανούς πολέμαρχους και μισθοφόρους. Στις 21 Δεκεμβρίου 1822 αναφέρει σε επιστολή του στον Ρεσίντ Πασά, Κυβερνήτη του Καραμάν στην περιοχή Ακαρνανίας και στον Ομέρ Πασά Mutasarrıf Ιωαννίνων. «Ζητάμε από την Εξοχότητά σας με αυτή την επιστολή να ολοκληρώσει σύντομα το θέμα του Μεσολογγίου καταπιέζοντας τους άπιστους εκεί με ακλόνητη αποφασιστικότητα και ανδρεία».
Όμως πρόοδος δεν υπήρχε. Οι Αλβανοί ήταν απρόθυμοι, διχασμένοι στο εσωτερικό τους (Τόσκοι και Γκέγκοι), εκπαιδευμένοι στην αυλή του Αλή Πασά και με καλές σχέσεις με μερίδα Ελλήνων κλεφταρματολών. Με απανωτές επιστολές η Πύλη προσπαθεί μάταια να λύσει το πρόβλημα.
19 Δεκεμβρίου 1823: Στον Γιουσούφ Πασά Σερρών
«Δεν καταλαβαίνουμε γιατί ο Μουσταφά Πασάς παρέβη το στρατηγείο του εναντίον των απίστων και εγκατέλειψε την πολιορκία μόνος του, εις βάρος του να μην πετύχει τίποτα αφού ήταν τόσο επιμελής στην εκπλήρωση των όρων του καθήκοντός του πολιορκώντας, από ξηρά και θάλασσα, Αιτωλικό και Μεσολόγγι, για τη σταθερότητα των οποίων είναι τόσο περήφανοι οι άπιστοι Moreot… Το επίμαχο έργο παρέμενε μέχρι στιγμής ανεκπλήρωτο, λόγω του θείου διατάγματος και της έλλειψης ένωσης, καθώς και της αδιάκοπης αναταραχής.
9 Ιανουαρίου 1824: Στον Mutasarrıf της Σκόδρας [Mustafa Pasha Bushati]
«Ενώ οι άνδρες που αναμενόταν να έχουν ζήλο και ηρωισμό είχαν ανατεθεί, δεν μπόρεσαν να νικήσουν αυτή την άπιστη παρτίδα Έλληνα ράγια και να ολοκληρώσουν οποιαδήποτε δουλειά, κάθε φορά με διαφορετικό πρόσχημα. Το ζήτημα Moreot τελικά παρατείνεται».
10 Μαΐου 1825: «Πράγματι, οι προδοτικοί άπιστοι μέσα στο Μεσολόγγι θεωρούν αυτό το οχυρό ως τον άξονα της δύναμής τους. Η έπαρση και η αλαζονεία τους έχουν μεγαλώσει, και έχουν γίνει ατρόμητοι από την ισχύ του Υπέρτατου Κράτους, καθώς δεν έχουν δεχθεί πλήγμα μέχρι στιγμής».
13 Μαΐου 1825: «Το γεγονός ότι αυτή η διαταραχή δεν έχει ακόμη κατασταλεί έχει πολλά μειονεκτήματα τόσο για το παρόν όσο και για το μέλλον. Ιδιαίτερα, παρά την έμφυτη γενναιότητα και τη δύναμή του, το Υπέρτατο Κράτος του Ισλάμ υποφέρει από μεγάλη ταπείνωση στα μάτια των ξένων κρατών».
3 Ιουνίου 1825: «Είμαι πολύ χαρούμενος που η Άμφισσα και το Λιδωρίκι καταλήφθηκαν εύκολα, με τη βοήθεια του Θεού. Παρακαλούμε τον Θεό για την κατάκτηση του Μεσολογγίου σε λίγο… Οι άπιστοι, από την άλλη πλευρά, δεν έχουν αντιμετωπίσει καμία αποφασιστική απάντηση από τους αξιωματούχους μας από την αρχή της εξέγερσής τους, με αποτέλεσμα να γίνονται όλο και πιο αναιδείς… καταβάλετε προσπάθεια να αφαιρέσετε το Μεσολόγγι από τα άδικα χέρια των απίστων με κάθε μέσο το συντομότερο δυνατό, πράγμα που είναι η πρωταρχική προσδοκία της Αυτοκρατορικής Μεγαλειότητας και όλων μας».
2 Σεπτεμβρίου 1825: Προς Κυβερνήτη Ρωμυλίας Mehmed Reşid Pasha
«Είναι η ύψιστη προσδοκία μας και η τελική μας ελπίδα ότι όταν ο Σεβασμιώτατος κατακτήσει το Μεσολόγγι, με τη βοήθεια του Θεού, το άντρο της αταξίας θα χαθεί εντελώς για αυτούς τους άπιστους ληστές. Καθώς στη συνέχεια θα καταρρεύσουν σε πλήρη απόγνωση, οι Φράγκοι θα είναι απελπισμένοι, γεγονός που θα διευκολύνει την προμήθεια των χειμερινών προμηθειών. Αντίθετα, εάν, ο Θεός φυλάξοι, παραταθεί το ζήτημα του Μεσολογγίου και οι άπιστοι ξεφύγουν για άλλη μια φορά με τις αποτρόπαιες πράξεις που έχουν διαπράξει μέχρι τώρα, σίγουρα γνωρίζετε ότι αυτό θα είναι τεράστια ντροπή για το Υπέρτατο Κράτος».
Μπροστά στο αδιέξοδο η Πύλη αλλάζει πολιτική το 1825. Απομακρύνει από την περιοχή τον Ομέρ Βρυώνη, ηγέτη των Τόσκηδων Αλβανών, θεωρώντας τον κύριο υπεύθυνο για τη μη καταστολή της ελληνικής εξέγερσης. Φέρνει από τη Θράκη Τούρκους στρατιώτες και αναθέτει την αποστολή κατάληψης στον Ιμπραήμ Πασά και στις στρατιωτικά εκπαιδευμένες από τους Γάλλους Αιγυπτιακές δυνάμεις.
Ο εκπρόσωπος του Νετζήπ Εφέντης που ήρθε στο Μεσολόγγι για τη διευθέτηση των σχέσεων Αιγυπτίων και Οθωμανών προς τα τέλη της πολιορκίας, σε επιστολή του αμέσως μετά την πτώση της πόλης, 19 Απριλίου 1826, αναφέρει:
«Οι άπιστοι είχαν οχυρώσει τόσο καλά το Μεσολόγγι ώστε ήταν αδύνατο να κατακτηθεί με επίθεση. Αν και τα νησιά Βασιλάδι και Ανατολικό –το κλειδί για το Μεσολόγγι– είχαν καταληφθεί και ο αποκλεισμός από ξηρά και θάλασσα ήταν ολοκληρωτικός, για περίπου δεκαπέντε μέρες, περνούσε ανεφοδιασμός με μικρές βάρκες από το νησί Πεταλάς… Όμως ο Αυστριακός πρόξενος στην Πρέβεζα ενημέρωσε τον Ιμπραήμ πασά και αυτός έκλεισε αυτά τα περάσματα με οχυρώματα, κανόνια και στρατιώτες. Όταν διαπιστώθηκε ότι οι ληστές ήταν εξαντλημένοι από την πείνα, τους προσφέρθηκε αρκετές φορές αμνηστία σύμφωνα με τους κανόνες της Σαρία… όταν τους παραδόθηκε έγγραφο με τους όρους του Ιμπραήμ και του Ρεσίτ πασά, στο οποίο τους εξηγούσαν τη διαδικασία αμνηστίας και τους ανακοίνωναν το έλεος και τη χάρη του σουλτάνου, οι ληστές εξέφρασαν την περιφρόνηση και την εχθρότητά τους με αλαζονικά λόγια. “Δεν μπορούμε να παραδώσουμε τα επτά χιλιάδες αιματοβαμμένα όπλα μας με τα ίδια μας τα χέρια».
Το Μεσολόγγι έπεσε, Ουδέποτε όμως Νικήθηκε!
Παναγιώτης Κατσούλης
