Ο Αλεξέι Ναβάλνι βρέθηκε νεκρός την Παρασκευή στις ρωσικές φυλακές της Αρκτικής, όπου εξέτιε μακρά ποινή φυλάκισης. Ήταν 47 ετών και έγινε η πιο ηγετική φυσιογνωμία μεταξύ της διασπασμένης αντιπολίτευσης της Ρωσίας.
Οι υποστηρικτές του τον χαρακτήρισαν ως μια ρωσική εκδοχή του Νοτιοαφρικανού Νέλσον Μαντέλα, ο οποίος μια μέρα θα απελευθερωνόταν από τη φυλακή για να ηγηθεί της χώρας. Κέρδισε το θαυμασμό πολλών Ρώσων αντιπολιτευόμενων κύκλων επειδή επέστρεψε οικειοθελώς στη Ρωσία το 2021 από τη Γερμανία, όπου υποβλήθηκε σε θεραπεία για κάτι που οι δυτικές εργαστηριακές εξετάσεις έδειξαν ότι ήταν μια απόπειρα δηλητηρίασής του με νευροπαραλυτικό παράγοντα στη Σιβηρία.
Η άνοδός του στο προσκήνιο
Πρώην δικηγόρος, ο Ναβάλνι έγινε γνωστός μέσα από τα ιστολόγια που εξέθεσαν την τεράστια διαφθορά, όπως είπε, σε όλο τη ρωσική ελίτ, περιγράφοντας τη Ρωσία ως κυβερνώμενη από “απατεώνες και κλέφτες“.
Συμμετείχε σε ρωσικές εθνικιστικές πορείες τη δεκαετία του 2000. Έκανε εκκλήσεις για περιορισμούς στη μετανάστευση και προχώρησε σε επικρίσεις που προκάλεσαν τη διαγραφή του από το φιλελεύθερο κόμμα της αντιπολίτευσης Yabloko το 2007.
Διακωμώδησε την ελίτ του Βλαντίμιρ Πούτιν και εξέθεσε τη χλιδή του τρόπου ζωής των ανώτερων αξιωματούχων, χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο και ακόμη και μη επανδρωμένα αεροσκάφη για να απεικονίσει αυτό που που περιέγραψε ως “τεράστιες περιουσίες και πολυτελή ακίνητα“.
Όταν οι διαδηλώσεις κατά του Πούτιν φούντωσαν τον Δεκέμβριο του 2011, μετά από εκλογές που αμαυρώθηκαν από κατηγορίες για νοθεία, ήταν ένας από τους πρώτους ηγέτες που συνελήφθησαν για τις αντιδράσεις τους.
Ο Ναβάλνι προέβλεψε από καιρό ότι η Ρωσία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει πολιτικές αναταραχές, συμπεριλαμβανομένης της επανάστασης, επειδή είπε ότι ο Πούτιν είχε δημιουργήσει ένα εύθραυστο σύστημα προσωπικής διακυβέρνησης που βασίζεται στη συκοφαντία και τη διαφθορά.
Τι υποστηρίζει το Κρεμλίνο
Το Κρεμλίνο δήλωσε ότι ο Πούτιν έχει ενημερωθεί για τον θάνατό του. Το Κρεμλίνο απέρριψε τους ισχυρισμούς του Ναβάλνι περί διαφθοράς και πλούτου του Πούτιν. Το κίνημα του Ναβάλνι κρίθηκε παράνομο και οι περισσότεροι από τους ανώτερους συμμάχους του έχουν εγκαταλείψει τη Ρωσία και τώρα ζουν στην Ευρώπη.
Οι Ρώσοι αξιωματούχοι χαρακτήρισαν τον Ναβάλνι εξτρεμιστή που ήταν μαριονέτα της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών CIA, η οποία, όπως λένε, προσπαθεί να σπείρει τους σπόρους της επανάστασης για να αποδυναμώσει τη Ρωσία και να την καταστήσει πελατειακό κράτος της Δύσης.
Ο Ναβάλνι συνελήφθη αμέτρητες φορές για τη διοργάνωση δημόσιων συγκεντρώσεων και διώχθηκε επανειλημμένα με κατηγορίες όπως διαφθοράς, υπεξαίρεσης και απάτης. Είπε ότι οι κατηγορίες και οι καταδίκες είχαν πολιτικά κίνητρα. Ο Ναβάλνι καταδικάστηκε σε επιπλέον 19 χρόνια σε σωφρονιστικό κατάστημα υψίστης ασφαλείας το 2023 σε μια ποινική υπόθεση για την οποία ο ίδιος και οι υποστηρικτές του είπαν ότι ήταν κατασκευασμένη για να τον κρατήσουν στην φυλακή και εκτός πολιτικής για ακόμη μεγαλύτερο χρονικό διάστημα..
Δηλητηρίαση και φυλάκιση
Τον Αύγουστο του 2020, ο Ναβάλνι αρρώστησε κατά τη διάρκεια μιας πτήσης από το Τομσκ της Σιβηρίας προς τη Μόσχα. Ο πιλότος έκανε αναγκαστική προσγείωση, σώζοντας τη ζωή του και ο Ναβάλνι μεταφέρθηκε αεροπορικώς στο Βερολίνο, όπου νοσηλεύτηκε για τις επιπτώσεις μιας νευροτοξίνης που δοκιμάζει ο γερμανικός στρατός, ένα δηλητήριο που αναπτύχθηκε στη Σοβιετική Ένωση.
Ο Πούτιν απέρριψε μια κοινή έρευνα των μέσων ενημέρωσης που ανέφερε ότι είχε μια ομάδα δολοφόνων της ρωσικής υπηρεσίας ασφαλείας FSB. “Αν κάποιος ήθελε να τον δηλητηριάσει, θα τον είχε αποτελειώσει“, είπε.
Μετά τη νοσηλεία του στη Γερμανία, επέστρεψε αμέσως στη Ρωσία, αλλά συνελήφθη κατευθείαν από τις αρχές. Αυτό οδήγησε σε εκτεταμένες διαδηλώσεις και σε βίαια επεισόδια μεταξύ της ρωσικής αστυνομίας και οπαδών του Ναβάλνι. Η ρωσική αστυνομία προχώρησε σε περισσότερες από 4.400 συλλήψεις και απέκλεισε το κέντρο πολλών πόλεων, μεταξύ αυτών και της πρωτεύουσας Μόσχας. Η σύζυγος του Αλεξέι Ναβάλνι, Γιούλια, συνελήφθη επίσης από την αστυνομία, προτού αφεθεί ελεύθερη λίγες ώρες αργότερα.
Στις 2 Φεβρουαρίου αντικαταστάθηκε η προηγούμενη με αναστολή καταδίκη του από δικαστήριο της Μόσχας με ποινή φυλάκισης, που σημαίνει ότι θα εξέτιε ποινή 3,5 ετών σε σωφρονιστικό στρατόπεδο εργασίας. Ο Ναβάλνι κατήγγειλε το βασανισμό του στη διάρκεια του εγκλεισμού του στο στρατόπεδο με τη στέρηση του ύπνου. Επίσης, οι ρωσικές αρχές του αρνήθηκαν ιατρική βοήθεια. Στις 31 Μαρτίου ο Ναβάλνι ανακοίνωσε ότι κατέρχεται σε απεργία πείνας. Η Διεθνής Αμνηστία κατηγόρησε τον Πούτιν ότι σκοτώνει αργά τον Ναβάλνι με βασανιστήρια και απάνθρωπη μεταχείριση στη φυλακή. Στις 19 Απριλίου ο Ναβάλνι μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο για κρατουμένους.
Βραβεία και διακρίσεις
Ο Ναβάλνι ήταν υποψήφιος για το Νόμπελ Ειρήνης για το 2021. Τον Σεπτέμβριο του 2021 τιμήθηκε με το βραβείο του Ιππότη για την Ελευθερία. Τιμήθηκε με το βραβείο Ζαχάροφ για τους αγώνες του εναντίον της διαφθοράς στη Ρωσία τον Οκτώβριο του 2021.
Ο θάνατός του
Στις 16 Φεβρουαρίου 2024, η ρωσική σωφρονιστική υπηρεσία ανακοίνωσε ότι ο Αλεξέι Ναβάλνι πέθανε στη φυλακή στο Γιάμαλο-Νένετς όπου κρατούνταν, αφού έκανε μια βόλτα και ένιωσε αδιαθεσία εκείνο το πρωί. Η δήλωση της υπηρεσίας υποστήριξε ότι ελήφθησαν όλα τα απαραίτητα μέτρα ανάνηψης, αλλά δεν απέδωσαν. Το παραϊατρικό προσωπικό επιβεβαίωσε τον θάνατο του καταδίκου.
10 ημερομηνίες στον αγώνα του Ναβάλνι κατά του Βλαντίμιρ Πούτιν
2007: μέτοχος σε δημόσιες επιχειρήσεις
Έχοντας πτυχίο στο εμπορικό δίκαιο, ο Ναβάλνι άρχισε να αγοράζει από το 2007 μετοχές σε επιχειρήσεις που δεν ανήκουν 100% στο κράτος για να έχει πρόσβαση στα οικονομικά τους στοιχεία και να απαιτεί διαφάνεια. Την ίδια χρονιά αποκλείστηκε από το φιλελεύθερο αντιπολιτευόμενο κόμμα Yabloko. Στην ιστοσελίδα του Rospil, παρακολουθεί από το 2010 τη διαφθορά στη διακυβέρνηση.
2011: επικεφαλής των διαμαρτυριών κατά του Πούτιν
Τον χειμώνα του 2011, τίθεται επικεφαλής του κινήματος που αμφισβητεί τις βουλευτικές εκλογές, τις οποίες κέρδισε το κυβερνών κόμμα. Για πρώτη φορά μετά την άνοδο του Πούτιν στην εξουσία το 2000, οι συγκεντρώσεις αυτές έχουν τόσο μεγάλη έκταση. Του επιβάλλονται οι πρώτες ποινές φυλάκισης και ιδρύει το Ίδρυμα Καταπολέμησης της Διαφθοράς (FBK).
Ιούλιος 2013: δίκη για απάτη
Καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκισης στις 18 Ιουλίου του 2013 για υπεξαίρεση χρημάτων σε βάρος της Kirovles, εταιρίας υλοτομίας στην περιοχή Κίροφ (δυτικά). Καταγγέλλοντας μια διαδικασία με πολιτικό κίνητρο, του επιβλήθηκε ποινή με αναστολή κατά την έφεσή του.
Σεπτέμβριος 2013: υποψήφιος στη Μόσχα
Γίνεται το πρόσωπο της αντιπολίτευσης με το 27,2% των ψήφων για τις εκλογές για τη δημαρχία της Μόσχας τον Σεπτέμβριο του 2013, απέναντι στον απερχόμενο δήμαρχο που ήταν από το περιβάλλον του Πούτιν. Δύο χρόνια αργότερα, το κόμμα του, το Κόμμα της Προόδου, τέθηκε εκτός νόμου.
2017: κατηγορίες κατά του Μεντβέντεφ
Σε έρευνα που αναρτάται στο YouTube, κατηγορεί τον πρωθυπουργό Ντμίτρι Μεντβέντεφ ότι είναι επικεφαλής μιας αυτοκρατορίας ακινήτων που χρηματοδοτείται από ολιγάρχες.
2018: απαγόρευση συμμετοχής στις προεδρικές εκλογές
Το 2018 κατεβαίνει ως υποψήφιος για την προεδρία, αλλά η εκλογική επιτροπή απορρίπτει την υποψηφιότητά του λόγω της καταδίκης του στην υπόθεση Kirovles.
Αύγουστος 2020: δηλητηρίαση
Στις 20 Αυγούστου του 2020, φθάνει ένα βήμα πριν από τον θάνατο. Νοσηλευόμενος σε σοβαρή κατάσταση στη Σιβηρία, μεταφέρεται σε κώμα στο Βερολίνο, ύστερα από αίτημα των δικών του ανθρώπων. Στις 2 Σεπτεμβρίου, το Βερολίνο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο σε δηλητηρίαση με νευροτοξικό παράγοντα Novitchok. Ο Ναβάλνι κατηγορεί τον Πούτιν. «Απαράδεκτο» για τη Μόσχα.
Ιανουάριος του 2021: συλλαμβάνεται και φυλακίζεται
Επιστρέφοντας στη Ρωσία μετά την ανάρρωσή του, συλλαμβάνεται μόλις προσγειώνεται στη Μόσχα στις 17 Ιανουαρίου του 2021. Δεκάδες χιλιάδες υποστηρικτές του διαδηλώνουν. Το περιβάλλον του κάνει μια σημαντική αποκάλυψη για το παλάτι που χτίζει ο Πούτιν στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας. Η έρευνα συγκεντρώνει δεκάδες εκατομμύρια θεάσεις στο YouTube. Ο πρόεδρος το αρνείται. Στις 2 Φεβρουαρίου, η δικαιοσύνη μετατρέπει την πρώην του ποινή με αναστολή για «απάτη» σε κάθειρξη δυόμιση ετών. Στέλνεται σε σωφρονιστική αποικία, 100 χλμ ανατολικά της Μόσχας. Στις διαδηλώσεις υποστήριξή του, οι αρχές συλλαμβάνουν 10.000 ανθρώπους. Η οργάνωσή του κατά της διαφθοράς FBK κλείνει κατηγορούμενη για «εξτρεμισμό».
Μάρτιος του 2022: 9 χρόνια στη φυλακή
Στις 20 Οκτωβρίου του 2021, λαμβάνει το βραβείο Ζαχάροφ για την ελευθερία της σκέψης. Στη Ρωσία, κατατάσσεται στον κατάλογο με τους «τρομοκράτες και εξτρεμιστές». Έχοντας κριθεί ένοχος για «απάτη» και «ασέβεια προς το δικαστήριο», καταδικάστηκε στις 22 Μαρτίου 2022 σε κάθειρξη εννέα ετών και μεταφέρθηκε σε φυλακή σε απόσταση 250 χλμ ανατολικά της Μόσχας, από όπου κατήγγειλε την εισβολή στην Ουκρανία.
Αύγουστος 2023: νέα καταδίκη
Στις 4 Αυγούστου 2023, καταδικάστηκε σε ποινή κάθειρξης 19 ετών για «εξτρεμισμό». Στις 25 Δεκεμβρίου, η εκπρόσωπός του ανακοίνωσε ότι μεταφέρθηκε σε σωφρονιστική αποικία στην Αρκτική. Ο ίδιος διαβεβαιώνει την επόμενη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι είναι καλά. Την 1η Φεβρουαρίου, ζητά να γίνουν διαδηλώσεις σε όλη τη Ρωσία κατά τις προεδρικές εκλογές που θα διεξαχθούν στις 15-17 Μαρτίου και που αναμένεται να επιτρέψουν στον Βλαντίμιρ Πούτιν να παραμείνει στην εξουσία τουλάχιστον έως το 2030.
