Η μεγαλύτερη δυνατή κοινοβουλευτική συναίνεση για τη θεσμοθέτηση της επιστολικής ψήφου στο ελληνικό εκλογικό σύστημα αποτελεί βασική επιδίωξη της κυβέρνησης. Προς τον σκοπό αυτό η ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών θα ανοίξει κύκλο επαφών με εκπροσώπους των κομμάτων προκειμένου να εξηγηθούν παράμετροι του σχεδίου και να κατατεθούν τυχόν αντιρρήσεις και προτάσεις.
Οι συναντήσεις θα αρχίσουν στις 11 Δεκεμβρίου, μετά την επιστροφή της υπουργού Νίκης Κεραμέως από το Παρίσι, όπου θα προεδρεύσει του φετινού Global Strategy Group του ΟΟΣΑ.
Στόχος είναι οι επαφές με τα κόμματα και στη συνέχεια η δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση να έχουν ολοκληρωθεί μέσα στον Δεκέμβριο και το σχετικό νομοσχέδιο να εισαχθεί προς ψήφιση στη Βουλή το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου.
Τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης υποδέχτηκαν τις κυβερνητικές εξαγγελίες με επιφυλακτικότητα, με εξαίρεση το ΚΚΕ, που είναι απόλυτα αντίθετο (έκανε λόγο για «απαράδεκτη και επικίνδυνη εξαγγελία»), τα υπόλοιπα έχουν κατ’ αρχάς θετική στάση. Με ανακοινώσεις και δηλώσεις των προέδρων τους ζήτησαν, ωστόσο, διαδικαστικές εγγυήσεις για τη διασφάλιση της μυστικότητας της ψήφου και δικλείδες ασφαλείας που θα προστατεύσουν το εκλογικό αποτέλεσμα από ενδεχόμενη νόθευση.
Η κυβέρνηση επιδιώκει ευρεία συναίνεση παρότι για την ψήφιση και εφαρμογή του νομοσχεδίου στις προσεχείς ευρωεκλογές αρκεί η ψήφισή του από τους βουλευτές της ΝΔ, καθώς απαιτείται απλή πλειοψηφία 151 ψήφων.
Ν. Κεραμέως: «Μια πρωτοβουλία που “βαθαίνει” τη Δημοκρατία»
Η υπουργός Εσωτερικών Νίκη Κεραμέως με δήλωσή της στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων αναφέρει: «Με την καθιέρωση, για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας μας, της επιστολικής ψήφου, αίρονται όλα τα πραγματικά/πρακτικά εμπόδια συμμετοχής στις εκλογές. Με μια απλή, εύκολη, απολύτως αδιάβλητη διαδικασία, όλοι οι Έλληνες που έχουν δικαίωμα ψήφου και ζουν στο εξωτερικό, αλλά και όλοι όσοι ζουν στην Ελλάδα και το επιθυμούν, μπορούν πλέον να ψηφίσουν. Χωρίς να μετακινηθούν. Χωρίς να ξοδέψουν χρήματα. Στις ευρωεκλογές του 2024, πενήντα χρόνια μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, δεν θα υπάρχει κανένα εμπόδιο -νομικό ή πραγματικό- για τη συμμετοχή όλων, σε Ελλάδα και εξωτερικό, στην εκλογική διαδικασία. Η επιστολική ψήφος αποτέλεσε πάνδημο αίτημα των Ελλήνων της διασποράς, ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και στα αιτήματα πολλών πολιτικών κομμάτων, όπως εκφράστηκαν πριν λίγους μήνες στη Βουλή, στη συζήτηση για την ψήφο των αποδήμων. Πρόκειται αναμφίβολα για μία πρωτοβουλία της κυβέρνησής μας που “βαθαίνει” τη Δημοκρατία μας, και ελπίζω ότι θα στείλουμε ένα οριζόντιο μήνυμα ως πολιτικό σύστημα για τη διευκόλυνση συμμετοχής στις ευρωεκλογές».
Το μέτρο εφαρμόζεται ευρέως διεθνώς και η Ελλάδα είναι από τις λίγες χώρες στην Ευρώπη που δεν έχει κάνει ακόμα χρήση αυτής της μεθόδου. Στην Ευρώπη ειδικότερα η διαδικασία είναι δοκιμασμένη σε 21 χώρες. Με εξαίρεση την Ισλανδία, όπου εφαρμόζεται μόνο για τους εντός επικρατείας εκλογείς, σε όλες τις άλλες ισχύει για όσους κατοικούν στο εξωτερικό. Για τους εντός επικρατείας η επιστολική ψήφος έχει καθιερωθεί στις 13 χώρες, από τις όποιες οι επτά χωρίς περιορισμούς και οι άλλες έξι υπό προϋποθέσεις. Στην Ιρλανδία και στη Λιθουανία, για παράδειγμα, ισχύει μόνο για τους ενόπλους και για όσους έχουν λόγους υγείας, στην Ισπανία για όσους είναι μακριά από τον τόπο ψηφοφορίας και στην Ολλανδία για τους άνω των 70 ετών.
Η κυβερνητική πρόταση δίνει τη δυνατότητα της επιστολικής ψήφου για τις ευρωεκλογές και τα εθνικά δημοψηφίσματα στους εκλογείς εντός επικρατείας όσοι το επιλέξουν, χωρίς αιτιολογία, ενώ για τους εκλογείς του εξωτερικού θα είναι ο αποκλειστικός τρόπος ψηφοφορίας, καθώς δεν θα συγκροτηθούν εκλογικά τμήματα.
Πώς θα ψηφίζουμε από το σπίτι – Όσα πρέπει να ξέρουμε
Και για τις δύο κατηγορίες απαραίτητη είναι η εγγραφή σε εκλογικούς καταλόγους επιστολικής ψήφου που θα πραγματοποιείται μέσω ηλεκτρονικής πύλης στο gov.gr που θα ανοίξει μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου. Ο εκλογέας, κάνοντας χρήση των κωδικών taxisnet, καταχωρεί την αίτησή του και συμπληρώνει τη διεύθυνση στην οποία θέλει να του αποσταλεί το εκλογικό υλικό. Το κινητό του τηλέφωνο που δηλώνει καθώς και το email του, πιστοποιούνται με συνθηματικό μιας χρήσης (OTP).
Η προθεσμία για την υποβολή των αιτήσεων λήγει 40 ημέρες πριν τη διενέργεια των εκλογών, δηλαδή για τις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου 2024, που το μέτρο θα κάνει πρεμιέρα, οι αιτήσεις θα πρέπει να υποβληθούν το αργότερο έως τις 28 Απριλίου.
Μέχρι εκείνη την ημερομηνία ο εκλογέας μπορεί να τροποποιήσει τη διεύθυνση παραλαβής ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο, καθώς και να ακυρώσει την αίτησή του.
Ο φάκελος με το εκλογικό υλικό αποστέλλεται το αργότερο 20 ημέρες πριν τις εκλογές από το υπουργείο Εσωτερικών χωρίς χρέωση του παραλήπτη και παραδίδεται μόνο στον ίδιο με συστημένη επιστολή ή σε κάποιον που ο ίδιος έχει εξουσιοδοτήσει.
Ο εκλογέας ενημερώνεται με mail για την αποστολή του φακέλου και με σύνδεσμο για να βλέπει την πορεία αποστολής.
Ο εκλογικός φάκελος θα περιέχει τον φάκελο επιστροφής της επιστολικής ψήφου, τον φάκελο της ψηφοφορίας, το ψηφοδέλτιο, ένα έντυπο με οδηγίες και με κατάλογο των υποψηφίων και ένα έντυπο υπεύθυνης δήλωσης. Όλοι οι φάκελοι θα έχουν εξωτερικά ανάγλυφο γνώρισμα ώστε να μην μπορούν να πλαστογραφηθούν.
Το ψηφοδέλτιο στην πρώτη σελίδα θα έχει όλα τα κόμματα που θα συμμετάσχουν στις εκλογές και η επιλογή θα γίνεται με σταυρό στο κουτάκι που βρίσκεται δίπλα από το όνομα και το έμβλημα του κόμματος. Οι υποψήφιοι ευρωβουλευτές επιλέγονται στη δεύτερη σελίδα όπου υπάρχει ένα μεγάλο τετράγωνο που περιλαμβάνει 42 αριθμημένα τετράγωνα (από το 1 έως το 42) που αντιστοιχούν στο σύνολο των υποψηφίων του κάθε κόμματος. Αντί για σταυρό, ο εκλογέας κυκλώνει τον αριθμό που αντιστοιχεί σε κάθε υποψήφιο που επιθυμεί (έως τέσσερις επιλογές) που θα βρει στο έντυπο οδηγιών.
Για να καταμετρηθεί η ψήφος είναι απαραίτητο να συμπληρωθεί από τον εκλογέα η υπεύθυνη δήλωση ότι έχει εγγραφεί στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους της επιστολικής ψήφου και δεν μπορεί να ψηφίσει με φυσική παρουσία και ότι η συμπλήρωση του ψηφοδελτίου, και της επιλογής των υποψηφίων, έγινε αποκλειστικά από τον ίδιο δίχως την παρουσία άλλου προσώπου.
Ο φάκελος ψηφοφορίας κλειστός με το ψηφοδέλτιο μέσα, η υπεύθυνη δήλωση και ένα αποδεικτικό ταυτότητας (φωτοτυπία ταυτότητας ή διαβατηρίου ή διπλώματος οδήγησης) εσωκλείονται στον φάκελο επιστροφής και αποστέλλεται χωρίς χρέωση μέσω ταχυδρομείου ή συνεργαζόμενης εταιρείας ταχυμεταφορών.
Οι φάκελοι πρέπει να φτάσουν στο σημείο συλλογής επιστολικών ψήφων έως τις 5 το απόγευμα την παραμονή των εκλογών και παραλαμβάνεται από ειδική τριμελή επιτροπή.
Τα σημεία αποστολής των επιστολικών ψήφων μπορεί να είναι σε δημόσια ή και ιδιωτικά κτίρια, τα οποία θα μισθωθούν για τον σκοπό αυτό (π.χ. εκθεσιακός χώρος), θα φυλάσσεται από την Αστυνομία και θα παρακολουθείται από κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης.
Εκκαθάριση εκλογικών καταλόγων
Η επιστολική ψήφος είναι το ένα από τα συνολικά τέσσερα μέρη του νομοσχεδίου του υπουργείου Εσωτερικών, που θα φέρει τον τίτλο «Εκλογή Ευρωβουλευτών, Διευκόλυνση Ψήφου Εκλογέων, Εκκαθάριση Εκλογικών Καταλόγων και Λοιπές Διατάξεις».
Τα άλλα τρία μέρη αφορούν την εκκαθάριση των εκλογικών καταλόγων, τη διευκόλυνση προσβασιμότητας στα εκλογικά τμήματα (και λοιπές διατάξεις για ΑμεΑ) και διατάξεις για την εκλογή ευρωβουλευτών.
Η εκκαθάριση των εκλογικών καταλόγων κρίθηκε αναγκαία καθώς είναι εγγεγραμμένα άτομα που απεβίωσαν στο εξωτερικό και δεν ενημερώθηκαν τα ελληνικά δημοτολόγια. Εξαιτίας αυτού οι Έλληνες εγγεγραμμένοι άνω των 75 ετών είναι 555.000 περισσότεροι σε σχέση με την απογραφή, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το ποσοστό αποχής.
Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι όσοι έχουν γεννηθεί πριν την 1η Ιανουαρίου 1944 και δεν έχουν υποβάλει φορολογική δήλωση κατά το τρέχον φορολογικό έτος ή δεν έχουν δηλωθεί ως συνδεδεμένα πρόσωπα, στα τέλη Ιουνίου 2024 τίθενται σε μια ειδική κατηγορία «προς διαγραφή» από τους εκλογικούς καταλόγους. Όσοι από αυτούς βρίσκονται στη ζωή και επιθυμούν να άρουν τη διαγραφή θα μπορούν να το ζητήσουν με δήλωση τους στο δήμο, σε ΚΕΠ ή σε προξενείο είτε διαδικτυακά έως την 31η Οκτωβρίου 2024.
Για την διευκόλυνση της προσβασιμότητας σε εκλογικά προβλέπεται η δημιουργία μητρώου εκλογικών τμημάτων και καταστημάτων ψηφοφορίας, στο οποίο θα υπάρχει πλήρης χαρτογράφηση των εκλογικών κέντρων που είναι προσβάσιμα για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, όπου οι εκλογείς κατόπιν αίτησής τους θα μπορούν να ψηφίζουν.
Επιπλέον, τα τηλεοπτικά μηνύματα των κομμάτων και οι συνεντεύξεις των πολιτικών αρχηγών θα μεταδίδονται υποχρεωτικά με διερμηνεία νοηματικής γλώσσας.
Οι διατάξεις, τέλος, για την εκλογή ευρωβουλευτών προβλέπει, μεταξύ άλλων, ότι η δήλωση των συνδυασμών να γίνεται μέσω της ηλεκτρονικής πύλης υποψηφίων, επανέρχεται το κώλυμα για τους εν ενεργεία βουλευτές, οι συνδυασμοί θα πρέπει να αποτελούνται από 42 υποψηφίους, ενώ ενοποιείται το παράβολο του συνδυασμού και το παράβολο των υποψηφίων και ορίζεται στις 20.000 ευρώ, το οποίο επιστρέφεται στον συνδυασμό αν συγκεντρώσει ποσοστό τουλάχιστον 1,5%.
