Αν θέλουμε να αποτελέσει ο κόσμος μας καθρέφτισμα της αιωνιότητας έχουμε χρέος να αντιστεκόμαστε στην κάθε είδους αδικία
Του Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνού
Ένας μεγάλος οικονομολόγος της εποχής μας είπε πως το πρόβλημα της ανθρωπότητας δεν είναι το ότι δεν μπορούμε να χορτάσουμε τους φτωχούς αλλά το ότι δεν μπορούμε να χορτάσουμε τους πλούσιους.
Η άποψη αυτή περιέχει μέσα της όλα τα αδιέξοδά της ανθρωπότητας, όχι μόνο στο παρόν αλλά σε όλες τις εποχές. Επί αιώνες, άνθρωποι και λαοί συγκρούονται μεταξύ τους με μοναδικό σκοπό την αύξηση του πλούτου τους. Όμως, όπως όλα δείχνουν, τίποτε δεν μπορεί να χορτάσει τον άνθρωπο, διότι μέσα του ένα πάθος τον κρατά διαρκώς διψασμένο και πεινασμένο για όλο και περισσότερα. Ένα πάθος φοβερό και βασανιστικό που δεν είναι άλλο από την ανθρώπινη απληστία. Ποιά είναι άραγε η αιτία αυτού του πάθους;
Τόσο ο Κύριός μας όσο και οι Άγιοι της πίστης μας, δίδαξαν με τον λόγο τους, με την ζωή τους, ακόμη και με το μαρτύριό τους, πως ο άνθρωπος δεν είναι μόνο σώμα αλλά και ψυχή. Πως δεν ανήκει μόνον στον υλικό κόσμο αλλά και στον πνευματικό. Πως δεν είναι πλασμένος να ζήσει ικανοποιώντας μόνον υλικές ανάγκες μιας προσωρινής ζωής αλλά και πνευματικές ανάγκες που τον συνδέουν με την αιωνιότητα.
Η απομάκρυνση του ανθρώπου από τον Θεό στέρησε τον άνθρωπο από την επαφή με την πηγή των απαντήσεων για τα μεγάλα και τα αιώνια ερωτήματα και ανάγκασε την ψυχή να αναζητά και αυτή, μαζί με το σώμα, τον χορτασμό της στα υλικά αγαθά. Πως όμως να χορτάσει το κομμάτι της αιωνιότητας που κρύβουμε μέσα μας, αυτό δηλαδή που ονομάζουμε «ψυχή», με πράγματα υλικά, φθαρτά και προσωρινά; Πως να μην είμαστε διαρκώς πεινασμένοι, πως να μην είμαστε διαρκώς άπληστοι, όταν επιχειρούμε να χορτάσουμε την πεινασμένη για αιώνια ζωή ψυχή μας με τα ξυλοκέρατα αυτής της γης;
Σε αυτό το αδιέξοδο έρχεται να δώσει απάντηση η σημερινή παραβολή. Το κεντρικό της μήνυμα δεν είναι η κοινωνική αδικία, όπως εμφανίζεται από τη σύγκριση της ζωής του πλούσιου και του φτωχού Λαζάρου. Βεβαίως, αυτό το αίσχος της ανισότητας του πλούτου είναι διαχρονικό στην ανθρώπινη ιστορία και αποτέλεσε αντικείμενο οξύτατης κριτικής εκ μέρους, τόσο των Προφητών της Παλαιάς Διαθήκης, όσο και πολλών Πατέρων της Εκκλησίας μας, όπως ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Όλοι, ο καθένας με τον τρόπο του, προειδοποίησαν πως η υπερβολική συσσώρευση πλούτου διαλύει τις κοινωνίες και αποξενώνει τον άνθρωπο από τον Θεό.
Σήμερα, όμως, ο Χριστός, με την παραβολή αυτή, δεν έρχεται να κατακρίνει τον πλούτο αλλά την κακή χρήση του και την προσκόλληση σε αυτόν. Σήμερα αντιλαμβανόμαστε πως οι λύσεις στα τωρινά κοινωνικά αδιέξοδα δεν εξαρτώνται τόσο από νόμους και κοινωνικές συγκρούσεις, όσο από την αφύπνιση της ανθρώπινης ψυχής, που παραμένει ναρκωμένη από τον εγκλωβισμό της στις ψευτοχαρές και στην προσωρινότητα των ηδονών του κόσμου τούτου. Ο πλούσιος του σημερινού ευαγγελικού αναγνώσματος έχει ξεχάσει την καταγωγή αλλά και τον προορισμό της ψυχής του. Εξ αιτίας αυτής της νάρκωσης, έχει ξεχάσει και τις αληθινές του ανάγκες. Όπως αναφέρει ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο πλούσιος καθημερινά «ντυνόταν με πορφύρα, η ψυχή του όμως ήταν γεμάτη με αράχνες. Καθημερινά εισέπνεε αρώματα, ο ίδιος όμως ήταν γεμάτος από δυσωδία. Πάχαινε την δούλη σάρκα ενώ την βασίλισσα ψυχή την άφηνε να καταστρέφεται από την πείνα».
Τί θα μπορούσε να σώσει τον πλούσιο, όχι μόνον στην αιωνιότητα που τον περίμενε αλλά και σε αυτήν την ζωή, στην οποία νόμιζε ότι απολάμβανε ενώ στην πραγματικότητα λιμοκτονούσε; Τι άλλο από το να θυμάται διαρκώς αυτά που είχε διδαχτεί. Δηλαδή τον νόμο του Θεού και τον λόγο των Προφητών. Αυτός ήταν και ο δρόμος που υπέδειξε και ο Αβραάμ για τους αδελφούς του πλούσιου, όταν εκείνος του ζήτησε με αγωνία να επιστρέψει στην γη και να τους προειδοποιήσει.
Μεγάλη και πολύτιμη είναι η υπόδειξη του Αβραάμ και για μας αδελφοί μου, πολλώ δε μάλλον καθώς εμείς κατέχουμε το πλήρωμα του Νόμου, το ιερό Ευαγγέλιο. Όποιος θελήσει να ακούσει, αλλά και να εφαρμόσει τον λόγο του Θεού, είναι βέβαιο πως θα καταφέρει να στηρίξει την ζωή του σε θεμέλια ακλόνητα. Διαφορετικά, είναι σαν να κτίζει στην άμμο.
Σε τέτοια σαθρά θεμέλια στήριξε και ο σημερινός πλούσιος τις ελπίδες για την ευτυχία του. Όσο ζούσε, βίωσε την απληστία και την ανασφάλεια που πάντα συνοδεύουν τον πλούτο. Στον Άδη που βρέθηκε, ο πλούτος αυτός δεν μπόρεσε να του εξασφαλίσει ούτε δυό σταγόνες νερό να βρέξει τα χείλη του. Κι όμως! Ο Λάζαρος, που καθημερινά ζητιάνευε έξω από την πόρτα του ήταν η ευκαιρία του να αναζητήσει νόημα ζωής στη συμπόνια και την αγάπη. Δεν το έπραξε. Παρέμεινε έγκλειστος στην φυλακή της πολυτέλειάς του, ελπίζοντας πως από κει θα αντλήσει το νόημα της ζωής. Ο ασήμαντος όμως Λάζαρος αποδείχτηκε σοφώτερος από τον πλούσιο άρχοντα, καθώς, όπως παρατηρεί και ο όσιος Θεοφύλακτος Βουλγαρίας, δεν αναλώθηκε στον θυμό η στο παράπονο για την αδικία, αλλά στήριξε την ελπίδα του σε θεμέλια που δεν τα φθείρει ο χρόνος. Ποιά θεμέλια; Μα το αποκαλύπτει το όνομά του: το εβραϊκό όνομα «Ελεάζαρ», από το οποίο προέρχεται το όνομα «Λάζαρος» σημαίνει «Ο Θεός είναι βοηθός μου».
Αδελφοί μου, σκοπός της παραβολής δεν είναι, ούτε να μισήσουμε τον πλούτο, ούτε να απαρνηθούμε τον καθημερινό αγώνα για μία καλύτερη ποιότητα ζωής. Αντιθέτως, αν θέλουμε να αποτελέσει ο κόσμος μας καθρέφτισμα της αιωνιότητας, όπως την περιγράφει σήμερα το Ευαγγέλιο, έχουμε χρέος να αντιστεκόμαστε στην κάθε είδους αδικία. Κύριος όμως σκοπός του σημερινού Ευαγγελίου είναι να μην επιτρέψουμε στον εαυτό μας να απορροφηθεί από την καλοζωία και την απληστία και να μην αναζητήσουμε την ουσία της ζωής στα μάταια πράγματα. Η προσκόλληση στον πλούτο σκληραίνει την καρδιά, την απογυμνώνει από την αγάπη, την βυθίζει σε ένα φαύλο κύκλο ακόρεστων αναγκών και της στερεί τον ορίζοντα της αιωνιότητας. Η εξάρτηση από τον πλούτο είναι αυτή που ανοίγει το μέγα χάσμα, όπως ακούσαμε σήμερα, ανάμεσα στον άνθρωπο και τον Θεό, χάσμα που διανοίγει, όχι ο Θεός αλλά η κακή χρήση της ελευθερίας μας και η κατάχρηση των χρημάτων μας. Ας μην επιτρέψουμε στον εαυτό μας να καταστήσει τον πλούτο Θεό. Λέει ο Κύριος με τον λόγο του ψαλμωδού Δαυίδ στον 16ο ψαλμό του: «Αυτών που ακολουθούν ξένους Θεούς δεν θα ψιθυρίσουν τα χείλη μου τα ονόματά τους».
Αν ο σημερινός πλούσιος της παραβολής δεν έχει όνομα, είναι διότι επέλεξε ο ίδιος να αγνοήσει τον αδελφό του κι έτσι, να παραμείνει ανύπαρκτος για τον Θεό και τους ανθρώπους. Όποιος όμως τοποθετεί στον θρόνο της καρδιάς του τον λόγο του Θεού, βλέπει την ζωή του να γεμίζει από τη χαρά της αγάπης και προγεύεται από αυτή την ζωή την μακαριότητα της αιωνιότητας. Ας θέσουμε λοιπόν τον Χριστό ως μοναδικό θεμέλιο της ζωή μας και ας γίνει το θέλημά Του ο δρόμος μας προς την Βασιλεία των Ουρανών, που τόσο λαχταρά η ψυχή μας.
