Το 93% των εμπρηστών είναι άνδρες, με το 13% εξ αυτών να είναι και ανήλικοι. Οι μεσήλικοι, ηλικίας 35-59 ετών, αποτελούν περίπου το 45% εκείνων που έχουν καταδικασθεί για φωτιές σε δάση, ενώ το 31% ήταν ηλικίας άνω των 60 ετών. Παρά την αντίθετη εικόνα που επικρατεί από τους υπολογισμούς αξιωματικών της Πυροσβεστικής, μόνο το 5% των δραστών αυτού του αδικήματος με τις οδυνηρές συνέπειες είναι ψυχικά ασθενείς. Περίπου το 32% των καταδικασθέντων για καταστροφικές δασικές πυρκαγιές είναι τεχνίτες και εργάτες και το 18% γεωργοί, κυνηγοί, δασοκόμοι κ.ο.κ. Το 23% είναι συνταξιούχοι, σπουδαστές ή ασχολούνται με τα οικιακά, ενώ το 33% είναι άνεργοι.
Από τον συνολικό αριθμό καταδικασθέντων για έγκλημα εμπρησμού – με πρόθεση ή από αμέλεια – αυτοί που καταδικάσθηκαν εκ νέου για το ίδιο αδίκημα αγγίζουν το 25%. Τέλος, ποσοστό 24% έκαψαν δάση πλησίον οικισμών με πληθυσμό άνω των 1.000 κατοίκων και 73% έκαψαν δάση πλησίον οικισμών με πληθυσμό κάτω των 1.000 κατοίκων. Αυτό είναι το προφίλ των εμπρηστών, σύμφωνα με ειδική μελέτη που συνέταξε ο πρώην υπαρχηγός της Πυροσβεστικής και ειδικός πραγματογνώμονας εγκλημάτων εμπρησμού Ανδριανός Γκουρμπάτσης, όπως προέκυψε από τα δεδομένα του Πυροσβεστικού Σώματος αλλά και των δικαστικών Αρχών.
Οι συλλήψεις 18 ατόμων για σκόπιμους εμπρησμούς σε Αυλώνα, Μεσσηνία, Καλέντζι Ιωαννίνων, Δοκό Χαλκίδας και αλλού – σε φωτιές που ευτυχώς δεν έλαβαν μεγάλες διαστάσεις – και άλλων 119 για εμπρησμό από αμέλεια, αποτελούν ένα μικρό δείγμα της ασύδοτης δράσης ατόμων που προκαλούν ανεπανόρθωτες καταστροφές στον δασικό πλούτο της χώρας. Ωστόσο, μελανό σημείο αποτελεί η ατιμωρησία των δραστών, αφού μόλις το 3% σε σύνολο 20.000 ατόμων που διώχθηκαν την τελευταία 20ετία για εμπρησμούς καταδικάσθηκαν, με το 2,5% να αφορά όσους διώχθηκαν για εμπρησμό από πρόθεση. Βάσει των εξαγγελιών των αρμόδιων υπουργών, πάντως, το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τα εγκλήματα εμπρησμού αναμένεται να αλλάξει άμεσα.
Τα κίνητρα πίσω από τους εμπρησμούς
Αξιωματικοί της Πυροσβεστικής, από την πλευρά τους, αναφέρουν πως παρότι συχνά δίνεται η εικόνα ότι πολλές πυρκαγιές οφείλονται σε «ασύμμετρες απειλές», «πολιτικές σκοπιμότητες» ή «δράση τρομοκρατών, κατασκόπων και πρακτόρων ξένων μυστικών υπηρεσιών», οι αιτιάσεις αυτές αποδεικνύονται εκ των υστέρων κενό γράμμα. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, «οι έρευνες αναδεικνύουν κυρίως περιπτώσεις ατόμων που έχουν εκδικητικά κίνητρα, ψυχολογικά προβλήματα, προχωρούν σε αγροτικές εργασίες, αγνοώντας τους κινδύνους που ελλοχεύουν για καταστροφή του δάσους.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, δε, κύριος στόχος τους είναι η δημιουργία βοσκοτόπων, η καύση χασισοκαλλιεργειών, ενώ δεν είναι σπάνιες και οι εκδικητικές ενέργειες μεταξύ ιδιωτών, ενώ σε συγκριτικά λίγες περιπτώσεις οι πυρκαγιές προκαλούνται με στόχο τον αποχαρακτηρισμό δασικών εκτάσεων – στο πλαίσιο της δράσης «οικοπεδοφάγων» – όπως έχει διαπιστωθεί σε προηγούμενες υποθέσεις στη Ζάκυνθο και σε άλλα νησιά του Ιονίου». Παράλληλα με τις παραπάνω συλλήψεις, εξάλλου, σε εξέλιξη είναι δικαστική έρευνα για κύκλωμα ιδιωτών και στελεχών της τοπικής αυτοδιοίκησης που φέρονται να εμπλέκονται σε πυρκαγιά στην Ανάβυσσο πριν από έξι χρόνια.
Εν τω μεταξύ, υπάρχουν πυρκαγιές που αποδίδονται σε βλάβες στο δίκτυο ηλεκτροδότησης (στη Βαρυμπόμπη το 2021, στον Κάλαμο το 2017, στην Κινέτα το 2018 κ.ο.κ.) αλλά και στις επονομαζόμενες ξηρές καταιγίδες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μεγάλη φωτιά που κατέκαψε το 2007 μεγάλο τμήμα του νομού Ηλείας, με τραγικό απολογισμό 36 νεκρούς, και όπως εκ των υστέρων αποδείχθηκε οφείλεται στην προετοιμασία… κόλλυβων από ηλικιωμένη κάτοικο της περιοχής, ενώ τις πρώτες ώρες ακόμα και από κυβερνητικά στελέχη αφήνονταν υπόνοιες για… αντεθνικό σχέδιο.
Και στη φονική πυρκαγιά στο Μάτι το 2018 υπήρξε επίκληση καταγραφών από δορυφόρους για δύο «ταυτόχρονες περίεργες εστίες φωτιάς». Ωστόσο, η περαιτέρω έρευνα ανέδειξε αρχικά ότι η εστία ήταν μόνο μία καθώς και ότι ο εμπρηστής ήταν ένας 65χρονος ιδιοκτήτης κατοικίας στο Νταού Πεντέλης που θέλησε να κάψει κλαδιά και ξερόχορτα στον κήπο του. Αλλωστε, και οι έρευνες της Υποδιεύθυνσης Οργανωμένου Εγκλήματος της ΕΛ.ΑΣ. για τις μεγάλες πυρκαγιές της τελευταίας διετίας δεν ανέδειξαν το παραμικρό στοιχείο για οργανωμένο κύκλωμα εμπρησμών, καταλήγοντας σε αναφορές μόνο για μεμονωμένες περιπτώσεις.
Οι φετινές συλλήψεις
Αντίστοιχες των παραπάνω είναι και οι φετινές συλλήψεις. Πρόκειται για έναν 30χρονο από τη Χρυσοκελαριά Μεσσηνίας, ο οποίος κινείτο με μοτοσυκλέτα στην περιοχή και έβαζε φωτιές στις 18 και 19 Ιουλίου, επειδή, όπως είπε, του άρεσε να ακούει τις σειρήνες των πυροσβεστικών οχημάτων, καθώς και για έναν 58χρονο που συνελήφθη για τη φωτιά στο Καλέντζι Ιωαννίνων, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι απολαμβάνει να βλέπει τις φλόγες και τις ρίψεις από τα εναέρια μέσα. Τα στελέχη της ΕΛ.ΑΣ. και του Πυροσβεστικού Σώματος θεωρούν ότι ανάλογες θα είναι και οι αιτιάσεις για τους πρόσφατους εμπρησμούς στον Αυλώνα από τον 45χρονο κάτοικο της περιοχής που φαίνεται να αντιμετώπιζε ψυχολογικά προβλήματα και έχει ήδη συλληφθεί.
Οπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο Ανδριανός Γκουρμπάτσης, «η έντονη συναισθηματική διέγερση, ψυχική ένταση, πίεση και ψυχική – σωματική δυσφορία που αισθάνεται ένας πυρομανής πριν βάλει φωτιές μετατρέπεται σε ένα άμεσο και βαθύ αίσθημα ανακούφισης, ικανοποίησης, ευχαρίστησης και χαλάρωσης μετά την τέλεση της αποτρόπαιης πράξης του. Επιπλέον, με τις πράξεις του αλλά και στη θέα των συνεπειών αυτής, αποβάλλεται το αίσθημα κοινωνικής απογοήτευσης, η συσσωρευμένη επιθετικότητα και το στρες».
