Οι μαύροι καπνοί από την πύρινη λαίλαπα που τα τελευταία 24ωρα αφανίζει περιουσίες και δασικό πλούτο από άκρη σε άκρη της χώρας – Αττική, Εβρο, Εύβοια, Βοιωτία και Κρήτη – έχουν ταξιδέψει σχεδόν στο σύνολο της επικράτειας, υποβαθμίζοντας την ποιότητα αέρα που αναπνέουμε. Είναι ενδεικτικό ότι ο καπνός από την Αλεξανδρούπολη έφτασε έως τα Ιωάννινα και την Αρτα, διανύοντας εκατοντάδες χιλιόμετρα με όχημα τους ισχυρούς ανέμους, ενώ ατμοσφαιρική ρύπανση καταγράφεται έως την Πελοπόννησο και τον Βόλο.
Υπό τις παραπάνω συνθήκες τα δεδομένα που συλλέγονται και ανανεώνονται από τους σταθμούς της Πανάκεια (υποδομή για τη μελέτη της ατμοσφαιρικής σύστασης και κλιματικής αλλαγής) δείχνουν πως οι συγκεντρώσεις των σωματιδίων PM2.5 (σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 2,5 εκατομμυριοστά του μέτρου) ξεπερνούν κατά τόπους κατά πολύ τα επιτρεπόμενα όρια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Πάνω από τα όρια
Πιο συγκεκριμένα, το όριο που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) για τα μικροσωματίδια είναι τα 10 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα κατά ετήσιο μέσο όρο. Εντούτοις το βράδυ της περασμένης Τρίτης στην Πετρούπολη ο σταθμός της Πανάκεια κατέγραψε συγκεντρώσεις 188,5 μg/m3 σε ωριαία βάση. Αντίστοιχα, στο Χαϊδάρι την επομένη το πρωί η τιμή που καταγράφτηκε ήταν 144,4 μg/m3, ενώ λίγες ώρες πριν στο Παλαιό Φάληρο οι συγκεντρώσεις έφτασαν τα 95,8 μg/m3.
Ο… αέρας όμως ήταν κατά διαστήματα αποπνικτικός σε πολλές ακόμα περιοχές της χώρας: Στα Ιωάννινα οι συγκεντρώσεις, σύμφωνα πάντα με τους σταθμούς της Πανάκεια, έφτασαν έως και τα 73,9 μg/m3, ενώ στην Αρτα το μεσημέρι της Τρίτης εκτοξεύθηκαν στα 111,2 μg/m3, με την ερευνητική ομάδα να διευκρινίζει πως οι τιμές αυτές είναι «εξαιρετικά κακές».
Παρ’ όλα αυτά, παρακολουθώντας κανείς ανά τακτά χρονικά διαστήματα τον χάρτη της Πανάκεια, διαπιστώνει ότι οι ισχυροί άνεμοι μεταβάλλουν από ώρα σε ώρα το τοπίο της ρύπανσης, με αποτέλεσμα, για παράδειγμα, στην Αττική το χθεσινό απόγευμα να διαμορφώνονται «ικανοποιητικές» συνθήκες. Αντιθέτως, η εικόνα στην Κόρινθο ήταν «πολύ κακή», εξαιτίας των υψηλών συγκεντρώσεων (ξεπερνούσαν τα 40 μg/m3) μικροσωματιδίων.
Κίνδυνος
Μοιραία, το ερώτημα που γεννάται είναι τι αέρα αναπνέουμε τα τελευταία 24ωρα. «Η προσωρινή υπερσυγκέντρωση αυτών των ουσιών καθώς και η μεταφορά τους με τη βοήθεια του ανέμου σε γειτνιάζουσες περιοχές ενδέχεται να δημιουργήσουν βραχυπρόθεσμα ή και μακροπρόθεσμα προβλήματα υγείας στον γενικό πληθυσμό και ιδίως στις ομάδες υψηλού κινδύνου» υπογραμμίζεται σε χθεσινή εγκύκλιο του υπουργείου Υγείας.
Και συνεχίζει: «Τα αιωρούμενα σωματίδια είναι πιθανόν να διεισδύσουν μέχρι το κατώτερο αναπνευστικό σύστημα (πνεύμονες), ενώ τα μικρότερης διαμέτρου μικροσωματίδια ενδέχεται να περάσουν και στην κυκλοφορία του αίματος».
Αναλυτικότερα και όπως διευκρινίζει στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής Πνευμονολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης, ο κίνδυνος όταν οι συγκεντρώσεις είναι υψηλές αφορά κυρίως τις ευπαθείς ομάδες. Οι πλέον ευάλωτοι είναι οι ασθενείς με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), καθώς ο αμυντικός μηχανισμός τους είναι εξασθενημένος, ενώ αντίστοιχα οι ασθενείς με άσθμα μπορεί να βιώσουν παρόξυνση (βρογχόσπασμος).
Ευπαθείς ομάδες
Σύμφωνα δε με τον ειδικό, η τρίτη κατηγορία ασθενών που είναι ιδιαίτερα ευπαθείς εξαιτίας της κακής ποιότητας αέρα είναι οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια. «Για τον υπόλοιπο υγιή πληθυσμό, οι ερεθιστικές αυτές ουσίες δύναται να προκαλέσουν βήχα και ρινική συμφόρηση, στην πράξη όμως οι εκδηλώσεις αυτές είναι αμυντικοί μηχανισμοί με στόχο να μπλοκάρουν την είσοδο των μικροσωματιδίων» συμπληρώνει ο Κ. Γουργουλιάνης. Και προσθέτει πως προς το παρόν το πεδίο της ρύπανσης φαίνεται να μεταβάλλεται (π.χ. σε αρκετές περιπτώσεις περιοχές που ώρες πριν ήταν στο «κόκκινο» εισήλθαν έπειτα στην «πράσινη» ζώνη), όμως εάν παραταθεί για τρία 24ωρα η επιβάρυνση, τότε «είναι πιθανόν να αυξηθούν οι εισαγωγές στα νοσοκομεία και οι επισκέψεις στα Επείγοντα».
Αυτός είναι και ο λόγος που οι ειδικοί επιμένουν πως ιδίως οι πολίτες που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου θα πρέπει να αποφεύγουν τις άσκοπες μετακινήσεις και να επικοινωνούν με τον γιατρό τους στην περίπτωση που διαπιστώσουν επιδείνωση της κατάστασης της υγείας τους.
Η χρήση μάσκας υψηλής προστασίας αποτελεί σε κάθε περίπτωση ένα καλό μέτρο προστασίας (αν και δεν προστατεύει πλήρως) από την ατμοσφαιρική ρύπανση. Και διευκρινίζουν ότι η χρήση κλιματιστικών σε εσωτερικούς χώρους αποτελεί ασφαλή λύση, υπό την προϋπόθεση πως επιλέγεται η ανακύκλωση του αέρα ώστε να μην είναι δυνατή η είσοδος του καπνού στον χώρο.
Ο καπνός όμως, που αποτελείται από χιλιάδες συστατικά, επηρεάζει και τα μάτια, σύμφωνα με τον δρα Αναστάσιο Κανελλόπουλο, καθηγητή Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Γι’ αυτό και συστήνει στους πολίτες όταν κυκλοφορούν σε υπαίθριο χώρο να φορούν γυαλιά που καλύπτουν καλά το πρόσωπο, ώστε να μειωθεί τουλάχιστον η ροή του αέρα που θα μπαίνει στα μάτια.
