Δύο αργόσυρτες και προσεκτικές παρτίδες σκάκι ανάμεσα στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Κογκρέσο από τη μια και στην Τουρκία και τον Λευκό Οίκο στη συνέχεια, εξελίσσονται παράλληλα με αντικείμενο τον τρόπο με τον οποίο θα συνδυαστεί η προμήθεια των F-16 από την Αγκυρα, παράλληλα όμως με την ολοκλήρωση ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και –βέβαια– τη διαφύλαξη της ασφάλειας της Ελλάδας.
Σύμφωνα με άριστα πληροφορημένες πηγές, προτού συμβεί οτιδήποτε, η Ουάσιγκτον θα αναμένει να προχωρήσει η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, την οποία η Αγκυρα ξεκλείδωσε πριν από λίγες ημέρες. Γι’ αυτό πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες κινήσεις όχι μόνο από την Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αλλά και την Ουγγαρία του Βίκτορ Ορμπαν, ο οποίος μέχρι την περασμένη Τρίτη κρυβόταν ουσιαστικά πίσω από τη σκληρή στάση της Αγκυρας, αποφεύγοντας να εκτεθεί. Εφόσον εξασφαλιστεί ότι η Σουηδία αποτελεί μέλος του ΝΑΤΟ, τότε με κάποιο τρόπο, ο οποίος θα διερευνηθεί εν καιρώ, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ θα δεσμευθεί ενώπιον του Κογκρέσου ότι τα F-16 που η αμερικανική κυβέρνηση επιθυμεί να πουλήσει στην Τουρκία, δεν θα χρησιμοποιηθούν εναντίον της Ελλάδας.
Ο ρόλος του Μενέντεζ
Είναι προφανές ότι η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας, της οποίας προεδρεύει ο Μπομπ Μενέντεζ, διατηρεί εξαιρετικά σημαίνοντα ρόλο σε αυτή την προσπάθεια. Οι δεσμεύσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είναι βέβαιο ότι θα περιλαμβάνουν τις συνήθεις διατυπώσεις που αφορούν κάθε οπλικό σύστημα το οποίο πωλείται από τις ΗΠΑ σε κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ, ωστόσο μεταξύ κυβέρνησης και Κογκρέσου οι συζητήσεις θα παραμείνουν δυναμικές, καθώς ο ίδιος ο κ. Μενέντεζ είχε ζητήσει σαφείς διασφαλίσεις γι’ αυτό. Οι δημόσιες διαβεβαιώσεις του προέδρου της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, υποδηλώνουν ότι στην Αγκυρα έχουν πάρει πολύ σοβαρά αυτή τη διελκυστίνδα μεταξύ νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας στις ΗΠΑ.
Η Ελλάδα θα ήθελε πολύ να ενταχθεί η προμήθεια των F-35 στη διαδικασία χρηματοδότησης FMF. Προς το παρόν, ωστόσο, αναμένει την απάντηση στην εκδήλωση ενδιαφέροντος.
Παράλληλα, προς όλες αυτές τις διαδικασίες, οι αμερικανικές αρχές θα εντείνουν τις συζητήσεις τους και με την ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να ενισχυθούν οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις με διάφορους τρόπους. Σε αυτό το πλαίσιο προβλέπεται να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες που δίνονται μέσα από αγορές (Foreign Military Sales – FMS) αλλά και πλεονάζον υλικό (Excess Defense Articles – EDA) του αμερικανικού στρατού. Στην περίπτωση του EDA, υπολογίζεται ένα ποσό της τάξης 200-300 εκατ. ευρώ και αφορά κατά κύριο λόγο συστήματα όπως, για παράδειγμα, περίπου 250 τεθωρακισμένα οχήματα μάχης τύπου Bradley Μ2, τα οποία θα καλύψουν σημαντικές ανάγκες του Στρατού Ξηράς. Σημειώνεται ότι σε ένα δεύτερο επίπεδο, πολύ πιο ουσιαστικό, θα πρέπει να διακριβωθεί κατά πόσον η Αθήνα μπορεί έγκαιρα να ενταχθεί στις ευνοϊκές χρηματοδοτήσεις που δύναται να εγγυηθεί το Πεντάγωνο, δηλαδή με χαμηλότοκο δανεισμό, μέσα από τη διαδικασία Foreign Military Funding (FMF).
Για την ελληνική πλευρά η διαδικασία των FMF θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για εξοπλιστικά που προϋποθέτουν μεγάλη δαπάνη. Ως εκ τούτου η προμήθεια των μαχητικών F-35 θα μπορούσε να ενταχθεί στη διαδικασία των FMF, αν και κάτι τέτοιο είναι ακόμα πρόωρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι για την ελληνική πλευρά είναι ιδιαίτερα κρίσιμη και η ενίσχυση υφιστάμενων υποδομών αλλά και η κατασκευή νέων, τόσο στο αεροδρόμιο το οποίο θα αποτελέσει τη βάση των F-35, όσο και στο ναυτικό επίπεδο.
Προς το παρόν, η Πολεμική Αεροπορία (Π.Α.) αναμένει την απάντηση στην εκδήλωση ενδιαφέροντος για συμμετοχή στο πρόγραμμα αγοράς των F-35, μέσα από τη θεσμοθετημένη διαδικασία, την επιστολή αποδοχής εκ μέρους των Αμερικανών (Letter of Acceptance). Η απάντηση έχει καθυστερήσει και είναι συνδεδεμένη –έστω και ατύπως– με τη διαδικασία ενίσχυσης και της τουρκικής αεροπορίας. Aλλωστε, η αμερικανική κυβέρνηση έχει αφήσει να εννοηθεί ότι κατανοεί τις ανάγκες της Τουρκίας για ενίσχυση των αεροπορικών δυνατοτήτων της.
Πάντως, η δέσμευση των Αμερικανών να ενισχύσουν την Ελλάδα με μαχητικά πέμπτης γενιάς, παράλληλα με την πώληση αριθμού των πιο εξελιγμένων F-16, υποδηλώνει ότι επιθυμούν –τουλάχιστον για ένα χρονικό διάστημα– τη διατήρηση ενός συγκεκριμένου ισοζυγίου αεροπορικών δυνάμεων στο Αιγαίο. Εφόσον προχωρήσει η αγορά F-35 από την Ελλάδα, τότε, το 2030 η Π.Α. θα έχει τα πρώτα μαχητικά πέμπτης γενιάς, τα οποία θα είναι πλήρως διαλειτουργικά με τα 83 F-16 Viper που ήδη αναβαθμίζονται στις εγκαταστάσεις της ΕΑΒ (8 έχουν ήδη παραδοθεί). Η δυνατότητα συνεργασίας των F-35 με τα F-16 Viper και η παράλληλη παρουσία 24 Rafale ουσιαστικά θα δημιουργεί ένα περιβάλλον επιχειρησιακού ελέγχου πάνω από το Αιγαίο, το οποίο η τουρκική αεροπορία δεν θα μπορεί να προσεγγίσει, ακόμα και αν προχωρήσει ο σχεδιασμός για αγορά 40 καινούριων F-16 Viper και αναβάθμιση 79 υφισταμένων στον συγκεκριμένο τύπο. Παρ’ όλα αυτά συνολικά 120 F-16 Viper είναι ικανά να κρατήσουν την Τουρκία μόλις ένα βήμα πίσω από την Ελλάδα στον τομέα της αεροπορικής υπεροχής. Ως προς την επιστροφή της Τουρκίας στα F-35, πλέον βέβαια όχι ως χώρα που τα κατασκευάζει, αλλά ως πιθανός αγοραστής, αυτή τη στιγμή, τουλάχιστον, δεν είναι ορατή.
