Το πολιτικό σύστημα απαξιώνεται συνεχώς και οι πολιτικοί εκπρόσωποι του όλο και περισσότερο και από περισσότερους αντιμετωπίζονται με δυσπιστία.
Οι νόμοι που ψηφίζονται όλο και πιο συχνά κρίνονται αντισυνταγματικοί. Σκάνδαλα από κατάχρηση εξουσίας απασχολούν τη δικαιοσύνη . Για σημαντικά θέματα αποφασίζουν οι μειοψηφίες, τα δημοψηφίσματα αποφεύγονται και το πιο πρόσφατο ήταν η αιτία γελοιοποίησης και εξευτελισμού των εκπροσώπων της αστικής δημοκρατίας. Τώρα γίνεται μεγάλη προσπάθεια η αναλογική εκπροσώπηση (το ελάχιστο της δημοκρατίας) να χρεωθεί όλα τα αρνητικά της διοίκησης. Η εκπροσώπηση να είναι κολοβή, αναντίστοιχη της λαϊκής θελήσεως, στοιχισμένη όμως με τα συμφέροντα των ολίγων.
Σκόπιμο θα ήταν η ενθύμηση της περίπτωσης του “ Κοινού” που είχαν συστήσει οι Αιτωλοί στην αρχαιότητα.
Οι κάτοικοι αυτού του τόπου (Αιτωλοί), πριν αρκετούς αιώνες ,επιχείρησαν αυτό που σήμερα τρομάζει τους κρατούντες, κάνει τους γνώστες να προσποιούνται άγνοια και αγνοείται πράγματι από τους πολλούς. Τόλμησαν να προσπαθήσουν να οργανώσουν μια Συμπολιτεία ένα Κοινό που θα ισχυροποιούσε τα Αιτωλικά φύλα έναντι των εχθρών τους ,Μακεδόνων ( οι Αιτωλοί ήταν οι πιο σθεναροί πολέμιοι των Μακεδόνων) , των γειτόνων Ακαρνάνων, της Αθήνας , της Σπάρτης κ.λ.π.
Τι όμως ήταν αυτό το Κοινό των Αιτωλών;
Το Κοινό μαρτυρείται από τον 5ο π.Χ αιώνα δεν αποτελείτο από πόλεις αλλά από φύλα κυριότερα ήταν οι Οφιονείς, οι Αποδοτοί και οι Ευρυτάνες. Είναι καρπός πρωταρχικής φυλετικής οργάνωσης που είχε χαρακτηριστικά θρησκευτικής αμφικτιονίας και διαρκούς συμμαχίας από πολύ μακρινή εποχή.
Παρόλο που η εποχή που ιδρύθηκε ήταν πολύ ταραχώδης ,το Κοινό των Αιτωλών κατάφερε συνοχή, πολιτική σταθερότητα, ευνομία και πέτυχε εκεί που απέτυχαν οι Τυραννίες και οι Δημοκρατίες άλλων ελληνικών συνασπισμών ( Αθήνας ,Σπάρτης, Θήβας). Ένα Κοινό φτωχών φύλων με αρκετά προβλήματα δημιούργησε συμπαγή ,ισχυρό, πολιτικό οργανισμό.
Οι Αιτωλοί με την οργάνωση του Κοινού έγιναν κύριοι του μαντείου των Δελφών (294 π.Χ). Το μαντείο των Δελφών ήταν ισχυρό κέντρο, η πόλη του θεού Απόλλωνα, το ιερό των Πανελλήνων, με την εκκλησία των Δελφών, την εκκλησία των Αμφικτυόνων, τη συνέλευση (αγορά) , με τη βουλή των τριάντα κληρωτών βουλευτών, τις συνόδους του συμβουλίου. Θα μείνουν κύριοι στο μαντείο μέχρι του πολιτικού θανάτου του Κοινού από τους Ρωμαίους.
Το Κοινό , η Συμπολιτεία ήταν πράγματι συν – πολιτεία με πλήρη αυτονομία των μελών χωρίς να έχει καμία πόλη ή κοινότητα μεγαλύτερη ισχύ στη διακυβέρνηση. Καμία πόλη δεν ήταν το κέντρο, η πρωτεύουσα. Η “εκκλησία του δήμου” συνερχόταν σε διάφορα μέρη και όταν υπήρχε σοβαρό θέμα. Αρκετές φορές δεν κατέληγαν σε απόφαση και θα την έπαιρναν σε επόμενη συνέλευση, ποτέ όμως δεν διαλύθηκε συνέλευση λόγω ελλείψεως απαρτίας. Η πανηγυρική φθινοπωρινή σύνοδος στο Θέρμο ,λόγω και της μεγάλης προσέλευσης στη γιορτή του Απόλλωνα ήταν η πιο πολυπληθής.
Φυσικά τα κύρια θέματα λύνονταν στο Αιτωλικό Συνέδριο, σώμα καθαρώς αντιπροσωπευτικό με τους βουλευτές και τους αντιπροσώπους των πόλεων ανάλογα με τον πληθυσμό και τη σημασία των.
Ο στρατός των Αιτωλών αποτελείτο από όλους όσους μπορούσαν να φέρουν όπλα ,απροθυμία και λιποταξία δεν αναφέρονται πουθενά, άρα είχε μεγάλη ταύτιση με το λαό . Ο σεβασμός στα θέματα της Συμπολιτείας ήταν μεγάλος και ουδέποτε υπήρξε στρατιωτική εξέγερση.
Στις διάφορες επιγραφές που βρέθηκαν τα ψηφίσματα υπογράφονται: “οι Αιτωλοί”, “οι πολλοί”, “η εκκλησία” , “ η σύνοδος” και πολύ σπάνια “οι Σύνεδροι”.
Οι συνελεύσεις διακρίνονταν στις δυο τακτικές μία φθινοπωρινή στο Θέρμο όπου γιορταζόταν ο Θέρμιος Απόλλωνας “Θερμικοίς” και μια ανοιξιάτικη στην Καλυδώνα όπου γιορταζόταν η Λαφρεία Άρτεμις “Παναιτωλικοίς”και αρκετές έκτακτες οι οποίες γίνονταν σε διάφορα μέρη της Συμπολιτείας.
Η εξουσία δίνεται από τη Συνέλευση με ανάταση του χεριού στους Αιτωλούς άρχοντες ,ακεραία χωρίς δικαίωμα ανακλήσεως και μόνο για ένα χρόνο, χωρίς δικαίωμα επανεκλογής. Δεν μαρτυρείται καμία περίπτωση τιμωρίας ή απομακρύνσεως άρχοντα.
Τα κεντρικά όργανα του “κοινού” ήταν:
Ο Στρατηγός , ανώτατος άρχοντας αρχηγός του στρατού με πρωτεύοντα ρόλο και σε όλες τις υποθέσεις της Συμπολιτείας. Εκλέγεται απευθείας από τη συνέλευση , όπως και όλοι οι άρχοντες, που γίνεται μετά την φθινοπωρινή ισημερία για ένα χρόνο.
Ο Ίππαρχος, με αρμοδιότητες για το στράτευμα.
Οι Γραμματείς , ο γραμματέας της Συμπολιτείας και ο γραμματέας του Συνεδρίου και οι δύο είχαν ρόλο αξιολογότατο.
Το Συνέδριο ήταν η βουλή των αντιπροσώπων των διαφόρων πόλεων που όμως είχαν μόνο καθήκον την εφαρμογή των αποφάσεων των συνελεύσεων.
Οι Απόκλητοι σώμα ολιγομελές, μυστικό, ιερό με μεγάλη ισχύ, που αποτελείτο από άτομα με μεγάλο κύρος ίσως οι επίλεκτοι βουλευτές που αποφάσιζε για έκτακτα ζητήματα . Οι Απόκλητοι ήταν το μοναδικό συμβούλιο σε όλη την οργάνωση των ελληνικών Συμπολιτειών.
Βούλαρχος πρόεδρος της βουλής.
Ταμίας χωρίς ιδιαίτερη εξουσία.
Επιλεκτάριοι, επικεφαλείς επίλεκτων στρατιωτικών τμημάτων.
Οι νομογράφοι.
Άρχοντες πόλεων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όλοι οι άρχοντες στο Κοινό των Αιτωλών “ήταν άγευστοι χρημάτων”.
Τα φτωχά Αιτωλικά φύλα με μια τέτοια οργάνωση βασισμένη στη θέληση των πολλών κατάφεραν να επιβιώσουν και να κυριαρχήσουν στον ελληνικό χώρο εκτοπίζοντας ισχυρότερες Συμπολιτείες.
Η ύπαρξη επτά αρχαίων θεάτρων στην περιοχή ,(τρία στο δήμο Ι. Π. Μεσολογγίου) μαρτυρά την επιτυχία αυτού του τρόπου κοινωνικής οργάνωσης.
Η ορμή όμως των Ρωμαίων ,δυστυχώς έφερε τον πολιτικό θάνατο του Κοινού και προφανώς άλλαξε ριζικά την ιστορική πορεία των ελληνικών πληθυσμών .
Μαργαρίτης Θόδωρος 10/2/2023