Ο Πρωτοψάλτης Θεσσαλονίκης, Στέλιος Ζαχαρίου,
μιλάει για την αγάπη που εισέπραξε από τον Μητροπολίτη Πατρών.
Κύριε Ζαχαρίου, για πρώτη φορά η Χορωδία του Καθεδρικού Ναού της του Θεού Σοφίας Θεσσαλονίκης συμμετείχε στις λατρευτικές Εκδηλώσεις για τον Άγιο Ανδρέα Πατρών. Τί σημαίνει για ΄σας;
Πρωτίστως, θέλω να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες στον Μητροπολίτη Πατρών κ. Χρυσόστομο, για την ευγενική πρόσκληση να συμμετάσχει ο βυζαντινός μας χορός, ο χορός του Καθεδρικού Ναού της Του Θεού Σοφίας Θεσσαλονίκης με την επωνυμία “Εύφωνον”, στις λατρευτικές εκδηλώσεις των Πρωτοκλητείων, τον περασμένο Νοέμβριο, και συγκεκριμένα να ψάλλει στην ιερά Αγρυπνία που τελείται την παραμονή της Εορτής στον Ναό του Αποστόλου Ανδρέου.
Η αγάπη του, η αβραμιαία φιλοξενία αλλά και ο πατρικός του λόγος, μας συντροφεύει έντονα εδώ, στην συμπρωτεύουσα.
Κάθε χρόνο, τον μήνα Νοέμβριο, η πόλις των Πατρών ενδύεται τα γιορτινά της για να τιμήσει τον προστάτη Άγιό της, ένα γεγονός γνωστό για την πόλη αλλά και για ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο. Ήταν μια ευλογία ξεχωριστή για’μάς, τους Θεσσαλονικείς, που ψάλλαμε και μοιραστήκαμε μαζί σας την χαρά αυτή και ευλογία με ψαλμούς, με ύμνους και ωδές πνευματικές.
Επι πολλά έτη μαθητεύσατε δίπλα στον «λέοντα» της Βυζαντινής μουσικής, τον αείμνηστο Ταλιαδώρο. Ποιος ήταν ο Χαρίλαος Ταλιαδώρος;
Καθοριστική, για την ψαλτική μου εξέλιξη και σταδιοδρομία, υπήρξε η συνάντησή μου στην Θεσσαλονίκη, το έτος 1992, με τον αείμνηστο άρχοντα Πρωτοψάλτη της Iεράς Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως, Χαρίλαο Ταλιαδώρο. Μαθήτευσα κοντά του, στο Αναλόγιο του καθεδρικού Nαού της Του Θεού Σοφίας Θεσσαλονίκης και ταυτόχρονα στην Σχολή Βυζαντινής Μουσικής της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης. Από αυτόν έλαβα το Πτυχίο και στη συνέχεια το Δίπλωμα μουσικοδιδασκαλίας, με την δική του υπογραφή. Κι αυτό, αποτελεί υψίστη τιμή για ‘μένα αλλά και τεράστια ευθύνη.
Προικισμένος, από τον Θεό, ο Ταλιαδώρος με την προσωπικότητά του, τον χαρακτήρα του, την κρυστάλλινη φωνή του, τον τρόπο ερμηνείας των Ψαλμών συνέπαιρνε τον Χριστιανό. Ως μαθητής του θα μπορούσα να μιλάω ώρες για την διδασκαλία του, το συγγραφικό του έργο, για τις παγκόσμιες διακρίσεις που του απενεμήθησαν. Οι συνθέσεις του, οι ηχογραφήσεις αλλά και η πλούσια δισκογραφία του, αποτελούν θησαυρό για όλους εμάς και πιστέψτε με, δικαίως χαρακτηρήστηκε ως ο “λέων της ψαλτικής τέχνης“. Για ΄μας, τους άμεσους μαθητές του ήταν πατέρας και ο μεγάλος διδάσκαλος, διότι αν μου επιτρέπετε, ο μέτριος δάσκαλος, απλά μιλάει. Ο καλός δάσκαλος, εξηγεί. Ο εξαιρετικός δάσκαλος, δείχνει. Ο μεγάλος, όμως, δάσκαλος, εμπνέει. Αυτό που ήταν δηλκαδή ο Ταλιαδώρος ήταν για όλους εμάς. Μια έμπνευση, μαθαίνοντάς μας πώς πρέπει να υπηρετούμε την “ιερά Τέχνη τού Δαμασκηνού”.
Κύριε Ζαχαρίου, τα τελευταία χρόνια υπηρετείτε, ως Πρωτοψάλτης, στον πρώτο Ναό της Θεσσαλονίκης. Πώς έγινε η επιλογή σας για την θέση αυτή;
Η τιμή που επεφύλαξε, στην ταπεινότητά μου, η Εκκλησία είναι πολύ μεγάλη και ακόμη μεγαλύτερη η προκύπτουσα ευθύνη.
Η δε πρόκληση της ανάθεσης να συνεχίσω να ψάλλω στο Αναλόγιο της ιστορικής σημασίας Ναό της Θεσσαλονίκης, είναι εκ Θεού.
Είναι κάτι που δεν υπήρχε ούτε στα όνειρά μου, πόσω δε μάλλον στα σχέδια μου, αλλά πολλές φορές στην ζωή, τελείως αναπάντεχα, ο Θεός μάς αποκαλύπτεται γαλήνια, αθόρυβα και μέσα από το μεγαλείο της απλότητας.
Μύησε, ψαλτικά, πνευματικά και καλλιτεχνικά, γενεές που σήμερα επάξια διακονούν ιερά Αναλόγια σε όλο τον γεωγραφικό χώρο της Ελλάδος και στο εξωτερικό.
Ηγείστε του καλλιτεχνικού σχήματος «Εύφωνον». Πείτε μας κάποια πράγματα για το μουσικό αυτό σχήμα.
Το καλλιτεχνικό σχήμα «Εύφωνον» ιδρύθηκε από την ταπεινότητα μου το έτος 2009 όταν ήμουν Πρωτοψάλτης στον περικαλλή ναό του Αγίου Φωτίου του Μεγάλου, στην νέα παραλία της Θεσσαλονίκης. Τον Μάρτιο του 2020, όταν ανέλαβα το Αναλόγιο της Του Θεού Σοφίας, τα μέλη τού «Εύφωνον» με ακολούθησαν στα νέα μου καθήκοντα με την προοπτική να συνεχίσουμε ενωμένοι το πολυσχιδές έργο μας, με νέες ιδέες, φιλοδοξίες και οράματα κρατώντας την ψαλτική παράδοση στη Θεσσαλονίκη εκεί που της αρμόζει.
Αποτελείται από άξια και ικανά στελέχη τα οποία διακρίνονται για την μουσική τους παιδεία, τις φωνητικές τους ικανότητες, την μουσική κατάρτιση, το αστείρευτο μεράκι και το νεανικό προφίλ, δίνοντας πολλές υποσχέσεις για ένα μέλλον ευοίωνο στην ψαλτική παράδοση και διατηρώντας το πατριαρχικό ύφος όπως μας το δίδαξε ο αείμνηστος δάσκαλός μας.
Πέραν της ψαλτικής τέχνης, η ομάδα τού «ΕΥΦΩΝΟΝ» εκτός των αντρών πλαισιώνεται και μια ομάδα επίλεκτων γυναικών που έχουν την ικανότητα, εκτός των Βυζαντινών ύμνων, να ερμηνεύει και τραγούδια από την δημοτική και έντεχνη μουσική παράδοση με οργανική συνοδεία. Το ρεπερτόριό μας αποτελείται από τραγούδια και συνθέσεις απ’ όλη την Ελλάδα, τις αλησμόνητες πατρίδες, την Μικρά Ασία και τον Πόντο. Ακόμη, από συνθέσεις παλαιοτέρων και σύγχρονων μελοποιών του μουσικού χρονολογίου, μιας τέχνης απόλυτα συνυφασμένης με την παράδοση, καταγεγραμμένη και σφραγισμένη με την Ελληνική αυθεντικότητα, στέλνοντας μήνυμα σε όλους τους λαούς, ότι η Ελλάδα ζει και υπάρχει με τους ύμνους της εκκλησίας και τα τραγούδια της.
Σύμφωνα με τους γνώστες της Βυζαντινής Μουσικής, η πολυετής παρουσία του αείμνηστου Ταλιαδώρου δημιούργησε το λεγόμενο “ύφος Ταλιαδώρου”. Ποια είναι η ιδιαιτερότητα αυτού του ύφους και από που προέρχεται;
Το ύφος είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την πρακτική της επιτέλεσης και έχει να κάνει με το ηχόχρωμα της φωνής και σε καμιά περίπτωση την μίμηση. Βασίζεται στην σωστή άρθρωση, στον έλεγχο της φωνητικής έντασης, στην καλή προφορά των συμφώνων και των φωνηέντων, στις σωστές αναπνοές, στην ορθή τοποθέτηση της φωνής, στο «στόλισμα» των μελωδιών με τρόπο λιτό και απέριττο όπως ορίζει αυτή η τέχνη.
Η ερμηνεία και ο τρόπος εκτέλεσης των μαθημάτων την καθιστούν το ύφος μας, μοναδικό “προκαλώντας” την κατάνυξη για προσευχή.
Αυτή είναι η ιδιαιτερότητα του ύφους μας και προέρχεται απ’ευθείας από τον πάνσεπτο Ναό της Κωνσταντινουπόλεως, όπου εκεί καλλιεργήθηκε, διαμορφώθηκε και μεταλαμπαδεύτηκε στις επερχόμενες γεννεές από τους Πρωτοψάλτες και Λαμπαδαρίους που διέπρεψαν μέσα από το συγγραφικό τους έργο και την μοναδική ερμηνεία των Ψαλμών, αναδεικνύοντας όχι πρωτίστως την μελωδία αλλά την σημασία του ιερού Κειμένου.
Παρακολουθήστε ολόκληρη την συνέντευξη του κ. Ζαχαρίου που παρεχώρησε στον Λευτέρη Δακαλάκη.
<iframe width=”560″ height=”315″ src=”https://www.youtube.com/embed/ILam1xWRmNQ” title=”YouTube video player” frameborder=”0″ allow=”accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture” allowfullscreen></iframe>
