Πριν από την πανδημία του COVID-19 προβλήματα ψυχικής υγείας παρουσίαζαν περίπου 84 εκατομμύρια κάτοικοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή, 1 στους 6 κατοίκους της. Ήδη το 2019 περισσότεροι από 7% των κατοίκων της Ευρωπαϊκής Ένωσης έπασχαν από κατάθλιψη και το 13% αισθάνονταν μοναξιά το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Τα ποσοστά αυτά είναι σίγουρο ότι έχουν ήδη αυξηθεί ως αποτέλεσμα της πανδημίας αλλά και αναμένεται να αυξηθούν έτι περισσότερο λόγω της επίδρασης και άλλων σημαντικών παγκόσμιων ψυχοπιεστικών καταστάσεων όπως για παράδειγμα η κλιματική αλλαγή.
Οι πρόσφατες καταστροφικές πυρκαγιές και πλημμύρες στη χώρα μας, όντας συνέπειες αυτής της κλιματικής αλλαγής, υπογραμμίζουν με δραματικό ρόλο το πόσο ευάλωτοι, και ψυχικά, είμαστε σε αυτή.
Ως φετινό θέμα της Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας επιλέχτηκε: «Η ψυχική υγεία είναι ανθρώπινο δικαίωμα».
Στόχος να τονιστεί η ανάγκη εφαρμογής πολιτικών υγείας που θα διασφαλίζουν ότι καθένας και καθεμία θα λάβει ποιοτική φροντίδα για την ψυχική υγεία εφόσον χρειαστεί αλλά και ότι όλα τα δικαιώματα των ανθρώπων με ψυχική διαταραχή θα γίνονται σεβαστά.
Κομβικής σημασίας η πρόληψη και για τα προβλήματα ψυχικής υγείας
Οι βασικές αρχές που πρέπει να διέπουν τις κύριες στρατηγικές επιλογές για την ανάπτυξη ενός σύγχρονου και αποτελεσματικού σχεδίου προαγωγής της ψυχικής υγείας είναι: η πρόσβαση σε αποτελεσματική και έγκαιρη πρόληψη που θα αφορά τόσο το γενικό πληθυσμό όσο και ειδικές ομάδες υψηλού κινδύνου (π.χ. άτομα από 12-25 ετών), η πρόσβαση σε υψηλού επιπέδου φροντίδα και θεραπεία, πάντα σε συνθήκες αξιοπρέπειας, και, βέβαια, η κοινωνική επανένταξη όσων εκδήλωσαν κάποια ψυχική νόσο.
Απαιτείται η ανάπτυξη μονάδων ψυχικής υγείας που θα μπορούν να ανταποκριθούν στις σύγχρονες προκλήσεις παρέχοντας υπηρεσίες στην κοινότητα και θα βρίσκονται σε στενή σχέση με την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας.
Σημαντική είναι η διασφάλιση της δικτύωση μεταξύ όλων των μονάδων ψυχικής υγείας μιας γεωγραφικής περιοχής προκειμένου να εξασφαλίζεται η συνέχεια στη φροντίδα.
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει σε προκαταλήψεις και στερεότυπα που αφορούν την ψυχική νόσο (π.χ. συσχέτιση των σοβαρών ψυχικών διαταραχών με την επικινδυνότητα, ανίατο των ψυχικών διαταραχών κλπ) και έχουν ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό και την περιθωριοποίηση όσων πάσχουν από κάποια ψυχική νόσο.
Το στίγμα είναι ένας από τους σημαντικούς παράγοντες που αποτρέπει όσους εμφανίζουν κάποιου είδους ψυχοπαθολογία από το να απευθυνθούν έγκαιρα σε κάποιον ψυχίατρο και να λάβουν την ενδεικνυόμενη φροντίδα.
Είναι σημαντικό όσοι έχουν δημόσιο λόγο να μην χρησιμοποιούν ψυχοπαθολογικούς όρους προκειμένου να υποστηρίξουν την άποψη τους στα πλαίσια πολιτικών ή άλλων αντιπαραθέσεων. Με αυτό τον τρόπο διαιωνίζεται το στίγμα για την ψυχική νόσο ενώ δημιουργείται σύγχυση στους συμπολίτες μας για το τι είναι η ψυχική διαταραχή.
Η αυτονόητη συναισθηματική στήριξη και ο σεβασμός των ατόμων που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές από όλους μας πρέπει να συνδυάζεται με τη διασφάλιση από την μεριά της πολιτείας δικαιωμάτων όπως η εργασία και η στέγαση.
