Είναι 6.30 π.μ., ένα καλοκαιρινό πρωινό στο Παρίσι. Μέσα στον θόρυβο που προέρχεται από τον σταθμό του μετρό Στάλινγκραντ, στα βορειοανατολικά της γαλλικής πρωτεύουσας, εκατοντάδες μετανάστες, κυρίως άνδρες, κοιμούνται στριμωγμένοι κάτω από μια αερογέφυρα. Κάποιοι ξεκουράζονται σε κομμάτια από χαρτόνια και παλιά στρώματα πίσω από έναν φράχτη γεμάτο ούρα, άλλοι ξαγρυπνούν στην άκρη του δρόμου.
Κυκλοφορεί η φήμη ότι κυβερνητικά λεωφορεία πρόκειται να έρθουν και να τους μαζέψουν. Κάποιοι περιμένουν με ανυπομονησία, ελπίζοντας ότι επιτέλους θα τους προσφερθεί στέγη, οι περισσότεροι είναι μπερδεμένοι και φοβισμένοι, ανησυχώντας ότι θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν το Παρίσι.
Τους τελευταίους δύο μήνες, η γαλλική κυβέρνηση προσπαθεί να επιταχύνει τη μεταφορά των αστέγων του Παρισιού σε άλλα μέρη της χώρας, στο πλαίσιο ενός σχεδίου για την ανακούφιση από την πίεση που ασκείται στις υπηρεσίες καταφυγίων έκτακτης ανάγκης της πρωτεύουσας. Κάθε εβδομάδα, σύμφωνα με την κυβέρνηση, 50 έως 150 άτομα μεταφέρονται σε μία από τις 10 τοποθεσίες σε ολόκληρη τη Γαλλία.
Παρά την άρνηση της κυβέρνησης για οποιαδήποτε σχέση με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, τους οποίους θα φιλοξενήσει το Παρίσι το καλοκαίρι του 2024, ορισμένες μη κυβερνητικές οργανώσεις και εκλεγμένοι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι οι Αγώνες είναι μέρος του λόγου για τον οποίο ενεργοποιήθηκε πρόσφατα αυτό το σχέδιο μετεγκατάστασης.
«Ακούσαμε ότι έρχονται να μας πάρουν σήμερα, αλλά δεν είμαι σίγουρος πού θα μας πάνε», δήλωσε στο CNN ο Όμπσα, ένας 31χρονος πολιτικός πρόσφυγας από την Αιθιοπία. Επιθυμεί να κατονομαστεί με ψευδώνυμο λόγω ανησυχιών για αντίποινα.
Ο Όμπσα έκανε το επικίνδυνο ταξίδι προς τη Γαλλία το 2017, ταξιδεύοντας από την Αιθιοπία σε όλη τη διαδρομή μέσω του Σουδάν και τη Λιβύη, και στη συνέχεια μέσω της Μεσογείου στην Ιταλία.
Τώρα εργάζεται με πλήρη απασχόληση στο Παρίσι, αλλά, ακόμη και μετά από τόσα χρόνια στην πόλη, δεν έχει καταφέρει να βρει μόνιμη κατοικία, κυρίως λόγω του εξαιρετικά υψηλού κόστους ενοικίασης στην πρωτεύουσα και της πολύ περιορισμένης διαθεσιμότητας πιο προσιτών κοινωνικών κατοικιών. Ο Όμπσα βασιζόταν σε στέγαση έκτακτης ανάγκης σε ένα ξενοδοχείο, αλλά λέει ότι τον έδιωξαν αφού η σύζυγός του ήρθε να μείνει μαζί του. «Απλώς αρνήθηκαν. Είπαν: δεν έχουμε χώρο για τη γυναίκα σου».
Ο Όμπσα δεν είναι ο μόνος που έχει αυτή την εμπειρία. Ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του επόμενου έτους, τα ξενοδοχεία στο Παρίσι έχουν αρχίσει να ακυρώνουν τα συμβόλαια στέγασης έκτακτης ανάγκης με την κυβέρνηση να δημιουργεί χώρους για την αναμενόμενη εισροή τουριστών, σύμφωνα με τον Πωλ Αλαουζί από τους Γιατρούς του Κόσμου, μια ΜΚΟ που εργάζεται με άστεγους μετανάστες.
Το 2022, υπήρχαν περίπου 50.000 άστεγοι που φιλοξενούνταν σε ξενοδοχεία κάθε βράδυ στην περιοχή Ιλ ντε Φρανς, όπου βρίσκεται το Παρίσι, σύμφωνα με την Ομοσπονδία Αλληλέγγυων Δράσεων, μια ομάδα-ομπρέλα τοπικών ενώσεων και φιλανθρωπικών οργανώσεων. Φέτος, τουλάχιστον 5.000 από τις μέχρι πρότινος διαθέσιμες θέσεις σε ξενοδοχεία έχουν ήδη ακυρωθεί, ανέφερε ο συνεργαζόμενος με το CNN τηλεοπτικός σταθμός BFMTV, γεγονός που θα μπορούσε εν μέρει να εξηγήσει γιατί πρόσφυγες όπως ο Όμπσα και η σύζυγός του εκδιώχθηκαν στους δρόμους.
«Κρίσιμη στιγμή» για το Παρίσι
Καθώς ο Όμπσα μιλάει στο CNN, δεκάδες Γάλλοι αστυνομικοί πλησιάζουν και κυκλώνουν την περιοχή. Ορισμένα μεγάλα λευκά λεωφορεία σταθμεύουν και αποκλείουν το δρόμο. Ένα από τα λεωφορεία έχει μια πινακίδα που γράφει «Μπορντό», ένα άλλο γράφει «Μασσαλία», πόλεις που απέχουν εκατοντάδες χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα.
Προσωπικό και εθελοντές από τοπικές ανθρωπιστικές οργανώσεις και η αστυνομία του Παρισιού μιλούν στους μετανάστες που φαίνονται να μην έχουν καταλάβει τι συμβαίνει.
Οι αρχές ενημερώνουν τους μετανάστες μέσω μεγάφωνου ότι μπορούν να επιβιβαστούν σε ένα από τα λεωφορεία για να πάνε στη Μασσαλία ή το Μπορντό, όπου θα φιλοξενηθούν. Όσοι επιθυμούν να παραμείνουν στην πρωτεύουσα ενθαρρύνονται να δείξουν ότι έχουν μακροχρόνια σύμβαση εργασίας.
Ακόμα και τότε, όμως, δεν θα τους εξασφαλιστεί μια στέγη πάνω από το κεφάλι τους. «Δεν μπορώ να φύγω, έχω μονοετές συμβόλαιο εργασίας», δήλωσε ο Όμπσα, ο οποίος εργάζεται ως διαχειριστής πληροφορικής. «Πρέπει τουλάχιστον να μείνω στην περιοχή της Ιλ ντε Φρανς».
Το 2022, η Γαλλία δέχθηκε 155.773 αιτήσεις ασύλου, σύμφωνα με την κυβέρνηση. Ο υπουργός Εσωτερικών Ζεράλ Νταρμανέν έχει δηλώσει σε πολλές τηλεοπτικές συνεντεύξεις ότι η Γαλλία θα υποδεχθεί ανοιχτά τους πολιτικούς πρόσφυγες, αλλά ότι οι πόρτες της θα παραμείνουν κλειστές για κάθε μετανάστη που φτάνει παράνομα στη χώρα και δεν αντιμετωπίζει διώξεις στις χώρες καταγωγής του. Σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία, το 2022 απελάθηκαν σχεδόν 20.000 παράτυποι μετανάστες.
Σε τηλεοπτική συνέντευξη που παραχώρησε την Κυριακή, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν επέμεινε ότι η Γαλλία κάνει ό,τι μπορεί για να βοηθήσει τους μετανάστες που φτάνουν στις ακτές της Ευρώπης, δαπανώντας, μεταξύ άλλων, περίπου 2 δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο για την επείγουσα στέγαση αστέγων. Συμπλήρωσε, ωστόσο, ότι η χώρα απλώς «δεν μπορεί να δεχθεί όλη τη δυστυχία του κόσμου».
Σε κοινοβουλευτική συζήτηση της 5ης Μαΐου, ο πρώην υπουργός Στέγασης Ολιβιέ Κλάιν δήλωσε ότι οι άστεγοι του Ιλ ντε Φρανς θα πρέπει να μεταφερθούν σε άλλες περιοχές, μετά την απώλεια θέσεων έκτακτης στέγασης που προκάλεσαν τα παρισινά ξενοδοχεία που ακύρωσαν τα κρατικά συμβόλαιά τους.
«Η προσέγγιση των μεγάλων αθλητικών γεγονότων – πρώτα, σε μικρότερο βαθμό, το Παγκόσμιο Κύπελλο Ράγκμπι το 2023 και στη συνέχεια οι Ολυμπιακοί Αγώνες το 2024 – σημαίνει ότι πρέπει να σκεφτούμε μπροστά και να προβλέψουμε την κατάσταση, χάρη σε μια πολιτική αποσυμφόρησης», είπε.
Σε τηλεοπτική συνέντευξη μόλις δύο εβδομάδες αργότερα, στις 25 Μαΐου, ο Κλάιν αρνήθηκε οποιαδήποτε σχέση μεταξύ των μετεγκαταστάσεων και των Ολυμπιακών Αγώνων.
Καμία εγγύηση για μακροπρόθεσμη στέγαση
Επιστρέφοντας στον καταυλισμό αστέγων κάτω από τον σταθμό του μετρό του Στάλινγκραντ, ο 29χρονος Αμπντουλατίφ, από το Αφγανιστάν, δείχνει αγχωμένος. «Άκουσα ότι πρέπει να μετακομίσουμε από το Παρίσι, αλλά δεν θέλω. Αρχίζω επιτέλους την εκπαίδευση ως ηλεκτρολόγος και πρέπει να μείνω εδώ», λέει ο Αμπντουλατίφ, ο οποίος δίνει μόνο το μικρό του όνομα. Αποφασίζει να παραμείνει στο Παρίσι.
Ωστόσο, η τύχη όσων αποφασίζουν να παραμείνουν στην πρωτεύουσα είναι επίσης αβέβαιη. «Είτε δέχεσαι αυτό που σου προσφέρουν είτε επιστρέφεις στους δρόμους», εξηγεί ο Αλαουζί, από τους Γιατρούς του Κόσμου, ο οποίος έχει γίνει πλέον μάρτυρας πολλών επιχειρήσεων μετεγκατάστασης.
Και, ενώ οι αναχωρήσεις προς τις περιοχές είναι εθελοντικές, πολλές από τις ΜΚΟ που συμμετέχουν στο σχέδιο μετεγκατάστασης δήλωσαν στο CNN ότι οι μετανάστες συχνά δεν ενημερώνονται σωστά για το τι τους περιμένει στον προορισμό τους πριν από την αναχώρησή τους. Τα γραφεία των δημάρχων της Λυών και του Μπορντό υποστήριξαν αυτόν τον ισχυρισμό. Είπαν ότι οι άνθρωποι έφτασαν στις πόλεις τους έχοντας υποσχεθεί μόνιμη διαμονή, ενώ στην πραγματικότητα δεν τους έχει εξασφαλιστεί τίποτα μετά τις πρώτες τρεις εβδομάδες στην τοπική υπηρεσία Γαλλικό οργανισμός επιχειρηματικής οντότητας – SAS.
Ο Αμπντουλατίφ και ο Όμπσα, καθώς και άλλοι που επέλεξαν να μην μετεγκατασταθούν, επιβιβάζονται σε ένα λεωφορείο «Παρίσι», με άγνωστο τον ακριβή προορισμό.
Λίγες ημέρες αργότερα, το CNN επικοινώνησε ξανά με τον Όμπσα. Είπε ότι εξακολουθούσε να είναι άστεγος και ότι έμενε προσωρινά με έναν φίλο του στο Παρίσι. Οι αρχές είχαν για άλλη μια φορά αρνηθεί σε αυτόν και τη σύζυγό του την επείγουσα κοινωνική στέγαση, είπε.
«Μου είπαν ότι δεν υπάρχει θέση για μένα εδώ, ούτε καν στην περιοχή Ιλ ντε Φρανς. Είναι απίστευτο… Πώς γίνεται μια ολόκληρη περιοχή να μην έχει χώρο για δύο άτομα;»
