Το κατά πόσο η χρήση των social media και ειδικά συγκεκριμένων εφαρμογών στα κινητά που χρησιμοποιούν οι πολύ νέοι, καθώς και τα βιντεοπαιχνίδια βίας που παίζουν, είχαν ρόλο, όχι στη γένεση της κρίσης των προηγουμένων ημερών στη Γαλλία, αλλά στη γρήγορη διάχυσή της και στην ένταση των επεισοδίων ήταν τo θέμα που εξετάστηκε στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο» (Α’ Πρόγραμμα, Σάββατα και Κυριακές 12.00-13.00). Στη συζήτηση συμμετείχε η Λίζα Τσαλίκη Καθηγήτρια Κοινωνικής και Πολιτικής Ανάλυσης της Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, με ιδιαίτερη ενασχόληση πάνω στη σχέση παιδιών και Μέσων, καθώς και πολιτικών χρήσεων του Διαδικτύου.
Τις μέρες των εκτεταμένων και βίαιων επεισοδίων στη Γαλλία έγινε πολύ συζήτηση για το ρόλο που μπορεί να έπαιξε η χρήση των social media και στη δημιουργία ενός γενικότερου πολωτικού κλίματος πριν τα γεγονότα, αλλά κυρίως ως προς τα «καλέσματα σε εξέγερση», καθώς και στον πρακτικό συντονισμό ενεργειών μέσω συγκεκριμένων εφαρμογών που χρησιμοποιούν ευρέως οι πολύ νέες ηλικίες (π.χ. Snapchat και Τik Τok). Σύμφωνα με έρευνα του γαλλικού ειδησεογραφικού δικτύου BFM, το TikTok και το Snapchat κατακλύστηκαν εκείνες τις μέρες με βίντεο από τις ταραχές και τις λεηλασίες σ’ όλη τη Γαλλία. Επίσης, αξιωματούχοι της Αστυνομίας ανέφεραν ότι ορισμένοι διαδηλωτές συντονίζονταν και επικοινωνούσαν σε πραγματικό χρόνο μέσω εφαρμογών ανταλλαγής μηνυμάτων, όπως είναι το WhatsApp και το Telegram.
Κανείς, βέβαια, σοβαρός αναλυτής δεν υποστηρίζει ότι μια τέτοια κοινωνική έκρηξη ή ανάλογα μεγάλα φαινόμενα προκαλούνται από τα πληκτρολόγια και τις οθόνες υπολογιστών και κινητών τηλεφώνων και πως δεν έχουν βαθύτερες και ποικίλες αιτίες. Εκείνο όμως που τίθεται σαν προβληματισμός είναι αν αυτά τα μέσα μπορούν να εξαπλώσουν «φωτιές», θέμα για το οποίο ερωτάται η κα Τσαλίκη.
Π.χ. για τα πρόσφατα γεγονότα της Γαλλίας υπάρχει το σχόλιο πως μέσα σε 5 μέρες τα επεισόδια βίας ήταν περισσότερα από όσα συνέβησαν στην έκρηξη του 2005, που είχαν κρατήσει 3 βδομάδες. Γνωστή είναι, επίσης, η συζήτηση για τη συσχέτιση των επεισοδίων στην Ουάσιγκτον και την εισβολή στο Καπιτώλιο στις 6/1/2021 με το ρόλο των social media. Ακόμη, εδώ και χρόνια υπάρχουν στοιχεία πως η στρατολόγηση ατόμων σε φονταμενταλιστικές ομάδες ή και η διενέργεια τρομοκρατικών πράξεων διευκολύνθηκε από τα social media.
Επομένως ως που αυτά που συμβαίνουν μπορούν να αποδοθούν και στο ρόλο αυτών των μέσων, καθώς και στην έλλειψη εποπτείας και ρυθμίσεων. Η κυβέρνηση Μακρόν, με αφορμή τα γεγονότα των προηγουμένων ημερών δήλωσε πως θα εξετάσει την έκτακτη επιβολή περιορισμών έως και απαγορεύσεων στη χρήση τους σε περιπτώσεις μεγάλων κρίσεων. Διαβεβαίωσε, βεβαίως, πως κάτι τέτοιο θα γίνει με ψυχραιμία και διακομματικό διάλογο, για να συναντήσει την επίκριση της αντιπολίτευσης, κινήσεων για τα δικαιώματα κλπ. Από την άλλη, μεικτές αντιδράσεις είχαν υπάρξει το 2021, όταν το Τwitter και το Facebook απέκλειαν τον Ντόναλτ Τραμπ από τις πλατφόρμες τους. Εν τέλει τίθεται το ερώτημα τι μπορεί και τι δεν πρέπει να γίνει, στα πλαίσια των φιλελεύθερων δημοκρατιών, με τη ρύθμιση αυτών των μέσων και της τυχόν επιβολής περιορισμών σε ειδικές περιπτώσεις.
Ανάλογοι προβληματισμοί επαναλήφθηκαν τις προηγούμενες μέρες και για το ρόλο των video games και το κατά πόσον μπορούν να εθίσουν τα παιδιά σε σκληρές εικόνες, να αυξήσουν την ανοχή τους στη βία και να τα ωθήσουν σε μίμηση παραβατικών συμπεριφορών. Ακούστηκε ο ίδιος ο Πρόεδρος Μακρόν να το λέει, αλλά ο προβληματισμός αυτός υπάρχει από τη δεκαετία του ’90, όταν oι καινούργιες συσκευές, ακόμη και προ ίντερνετ, έδωσαν νέες διαστάσεις στο περιεχόμενο αυτών των παιχνιδιών και στη χρήση τους.
Η κα Τσαλίκη απορρίπτει αυτές τις θέσεις, εξηγώντας ότι αποτελούν υπεραπλούστευση, θεωρεί επικίνδυνους τους συζητούμενους περιορισμούς και δίνει ένα διαφορετικό περιεχόμενο στο αίτημα για τη λεγόμενη «Παιδεία για τα ΜΜΕ» (Media Literacy)
